بررسی صنعت پروفیل

صنعت پروفیل فولادی کشور، قدمتی بیش از 50 سال دارد و طی سال های فعالیت خود همواره توانسته نیازهای اساسی مصرف کنندگان را تامین کند.
این صنعت با ظرفیت بیش از 18 میلیون تنی در مقابل ظرفیت 10 میلیون تنی ورق فولادی به عنوان ماده اولیه، همواره از کمبود مواد اولیه رنج برده و حتی بزرگان صنعت پروفیل در بهترین دوران و رونق اقتصادی نتوانسته اند بیش از 50 درصد از ظرفیت های خود را فعال کنند. از این رو، عمده تولیدکنندگان کوچک این حوزه تعطیل شده اند و یا به حالت نیمه تعطیل درآمده اند و به صورت سفارشی فعالیت می کنند.
یکی از مهم ترین علل افزایش ظرفیت تولید پروفیل فولادی در کشور، کم بودن نسبی هزینه سرمایه گذاری در این حوزه در مقابل سایر بخش های زنجیره صنعت فولاد از جمله معدن و محصولات میانی بوده است. با وجود تلاش زیاد تامین کنندگان ورق فولادی در راستای افزایش ظرفیت و تولید ورق فولادی، به دلیل حجم بالای سرمایه گذاری مورد نیاز و زمان بر بودن احداث واحدهای نورد ورق، سرعت افزایش ظرفیت تولید ورق در مقایسه با افزایش ظرفیت مصرف کنندگان ورق پایین تر بوده است.
در زمان هایی به بهانه رشد اشتغال در صنعت و ایجاد ارزش افزوده در محصولات میانی، مجوزهای فراوانی برای احداث کارخانه های پروفیل فولادی بدون ظرفیت سنجی واقعی برای نیاز کشور و نیز اطمینان از تامین مواد اولیه صادر شد. صدور مجوزهای بی رویه در نهایت احداث بیش از 160 کارخانه لوله و پروفیل فولادی با ظرفیت بیش از 18 میلیون تن را در پی داشت. متاسفانه هیچ یک از تولیدکنندگان این حوزه قادر به تولید محصول با ظرفیت کامل نیستند و کمبود ماده اولیه یعنی ورق فولادی موجب عدم شکوفایی پتانسیل های این صنعت شده است.
در سمت دیگر، صنایع مصرف کننده پروفیل فولادی وجود دارند که به شدت در رکود به سر می برند و در مدت اخیر نتوانسته اند تقاضای چندانی برای محصولات معمول پروفیل فولادی داشته باشند. به طوری که طی سال های گذشته همواره شاهد کاهش مصرف پروفیل فولادی در حوزه مصرف یعنی صنایع ساختمان، خودرو، لوازم خانگی و... بوده ایم. ضمن اینکه صنایع مصرف کننده هرگز نتوانسته اند خود را با تکنولوژی های روز دنیا که به مسائلی همچون سبک سازی محصول برای کاهش قیمت تمام شده، کاهش مصرف انرژی، استفاده از مواد اولیه خاص و با کیفیت برای تولید محصولات با کیفیت توجه دارد، تطبیق دهند. به طور مثال در صنعت ساختمان استفاده از پروفیل های فولادی برای سبک سازی ساختمان، مقاوم سازی آن در مقابل زلزله با استفاده از صفحات میراگر فولادی، به کارگیری ورق های پوشش دار برای مقاومت به هوازدگی و خوردگی برای ماندگاری ساختمان و نیز زیباسازی نمای ساختمان به شدت مورد توجه انبوه سازان و مسکن سازان روز دنیا است ولی در داخل کشور به صورت معدود، موارد یاد شده در برخی از ساختمان های نوین به کار رفته اند اما هرگز در مقیاس وسیع مورد توجه نیستند. ضمن اینکه صنایع دیگر مصرف کننده پروفیل فولادی، همچون خودروسازی طی سال های اخیر با افت تولید مواجه شده اند. عدم تقاضای موثر برای محصولات نوین و خاص موجب شده تا صنعت پروفیل به عنوان تامین کننده این صنایع نتواند خود را با تکنولوژی های روز دنیا همراه سازد.
تحریم ها، کمبود تولید ورق و عدم واردات مواد اولیه در یکی دو سال اخیر باعث شده است تا ظرفیت فعال صنعت پروفیل فولادی از 40 تا 50 درصد به 20 تا 30 درصد تنزل یابد و بسیاری از تولیدکنندگان برای تامین مواد اولیه مورد نیاز خود دچار مشکل مالی شوند و سرنوشتی جز تعطیلی کارخانه نداشته باشند. آن دسته از تولیدکنندگانی هم که باقی مانده اند، عموما ظرفیت های بالایی داشته و تنها سرگرم تامین مواد اولیه شده اند تا بتوانند از پس مخارج عادی و روزانه خود برآیند. به همین دلیل یکی از پرمحصول ترین و متنوع ترین صنایع دنیا یعنی پروفیل سازی، از به روزرسانی تکنولوژی و تولید محصولات خاص تقریبا غافل شده و در روزمرگی غرق شده است. هرچند شرکت های بسیار معدودی که تعداد آن ها به انگشتان یک دست هم نمی رسد، توانسته اند به روزترین تجهیزات و ماشین آلات تولید پروفیل فولادی را حتی در شرایط تحریمی با دشواری های بسیار، تهیه و نصب کنند اما این تولیدکنندگان با تقاضای ضعیفی از سوی صنایع مصرف کننده مواجه هستند و چاره ای جز ساخت پروفیل های غیر خاص و رایج ندارند.
بنابراین برای شکوفایی این صنعت، چاره ای جز گشایش مسیر صادرات وجود ندارد. اتفاقی که در گذشته رخ داده بود اما تشدید تحریم ها در دو سال اخیر و تغییر مداوم قوانین و مقررات گمرکی موجب شده تولیدکنندگان این حوزه به تدریج بازارهای صادراتی که به سختی به دست آمده بود را از دست بدهند اما هنوز دیر نیست و می توان با تکنولوژی های وارد شده، محصولات خاص این صنعت را به کشورهای همسایه که عموما نیاز به توسعه زیرساخت دارند، صادر کرد. صادراتی که می تواند علاوه بر کسب منفعت برای صنعت پروفیل فولادی با 18 میلیون تن ظرفیت، یکی از منابع درآمد ارزی برای اقتصاد کشور باشد.