در نیمه نخست امسال، رکورد حمل حمل ریلی ۱۴۵ میلیون تن-کیلومتر سایپا لجستیک شکسته شد. این شرکت علاوه بر کسب رتبه نخست در میان شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی، رشد ۲۱ درصدی میزان حمل ریلی نسبت به زمان مشابه در سال ۹۸ را تجربه کرد. همچنین در تیرماه سال‌جاری رکورد حمل ورق از پایانه مرکزی شرکت سایپا لجستیک به خطوط تولید شرکت سایپا، در بالاترین حد قرار گرفته و از سوی شرکت راه‌آهن ایران عنوان رتبه اول حمل ریلی تن-کیلومتر بار را به خود اختصاص داد.
صمدالله شکری، مدیرعامل شرکت حمل و نقل چند وجهی سایپا در این زمینه گفت: افزایش ۸۰ درصدی تن-کیلومتر حمل ریلی در سال ۹۹ با توجه به این موضوع شکل گرفت که میانگین رشد شرکت‌های فعال در این حوزه تنها ۱۳ درصد است. همچنین رکورد ورود ماهانه ورق به پایانه‌های شرکت سایپا لجستیک طی پنج سال گذشته به میزان ۳۹ هزار و ۵۴۹ تن در خردادماه افزایش یافته، در صورتی که بیشترین میزان ورودی حمل ورق پیش از این در تیرماه ۹۶ به میزان ۳۹ هزار و ۱۲۰ تن بوده است.
شرکت سایپا لجستیک در سال ۱۳۸۳ تاسیس‌شده و تقریبا تا سال ۱۳۸۷ تحت پوشش شرکت راه‌آهن بوده است. اما در سال ۸۷ در راستای سیاست واگذاری شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی در قالب اصل ۴۴ به شرکت سایپا واگذار شده است. باگذشت زمان از بابت دیون دولتی و مطالبه بنیاد شهید، از طریق دولت ۵۷/ ۴۶ درصد از سهام شرکت چندوجهی سایپا لجستیک به بنیاد شهید واگذار شده که بعدها از بنیاد شهید به سازمان اقتصادی کوثر واگذار شده و از آن زمان فعالیت خود را در دو بخش حمل و نقل جاده‌ای و ریلی ادامه داده است.
در حال حاضر ۵۱ درصد سهام سایپا لجستیک به‌صورت کامل در اختیار گروه خودروسازی سایپا، ۲ درصد سهام در اختیار کارکنان شرکت و ۵۷/ ۴۶ درصد هم متعلق به سازمان اقتصادی کوثر است. این شرکت در حال حاضر دارای ۴۱۳ دستگاه از انواع واگن بوده که شامل ۱۹۲ دستگاه واگن لبه‌کوتاه، ۱۱۵ دستگاه واگن خودروبر و ۱۰۶ دستگاه واگن مسطح است. بیشتر ناوگان ریلی شرکت سایپا لجستیک واگن‌های لبه‌کوتاه است که به حمل ورق از فولاد مبارکه به خطوط تولید شرکت‌های گروه خودروسازی سایپا اختصاص دارد. همچنین در بخش جاده‌ای دارای ۳۰ دستگاه کامیون است که به مرور زمان به شرط تملیک به رانندگان واگذار شده و مابقی نیز به محض پرداخت کامل اقساط به رانندگان واگذار خواهد شد.
این شرکت، دو سوله به گنجایش ۱۵۰۰ تا ۲هزار تن بار را دارد. پایانه مرکزی شرکت حدود ۷ تا ۸ هکتار وسعت داشته و علاوه بر این، دو پایانه دیگر در سایت های کفش ملی (مخصوص حمل و انبار ورق‌های فولادی) و اتکا (مخصوص حمل خودرو) نیز در اختیار دارد.
شرکت سایپا لجستیک در زمینه حمل و نقل ریلی و جاده‌ای شعبه‌هایی در بندرعباس، کاشان و نمایندگی‌هایی در شرکت‌های تابعه گروه خودروسازی سایپا دارد. همچنین حمل صد درصدی خودروهای تولیدی گروه سایپا به این شرکت تکلیف شده است.
مدیرعامل شرکت حمل و نقل چندوجهی سایپا در این باره گفت: از ابتدای شهریور سال‌جاری حمل صددرصدی خودرو توسط سایپا لجستیک و از طریق پیمانکاران فعال در زمینه حمل خودرو از مبدأ خطوط تولید سایپا به‌کل کشور، همچنین حمل مستقیم ورق‌های فولادی از فولاد مبارکه به انبارهای شرکت سازه‌گستر سایپا و خطوط تولید خودرو در گروه خودروسازی سایپا نیز توسط شرکت سایپا لجستیک صورت می‌پذیرد.
در کنار فعالیت‌های حمل و نقل گروه خودروسازی سایپا، ۲۰ تا ۲۵ درصد ظرفیت سایپا لجستیک به حمل بار در خارج از گروه تخصیص یافته و این شرکت در تلاش است تا میزان حمل بار خارج از گروه خود را افزایش دهد
افزایش تعداد ناوگان ریلی به ۵۱۰ دستگاه
شکری درباره افزایش تعداد ناوگان ریلی سایپا لجستیک گفت: با برگزاری جلسات متعدد با معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد حمل و نقل شرکت راه‌آهن، در نظر دارد از محل تبصره ۱۸ حدود ۳۰۰ دستگاه واگن‌های لبه کوتاه و لبه بلند به ناوگان این شرکت بیفزاید.
وی با بیان اینکه به زودی تفاهم نامه خرید این واگن ها منعقد می‌شود، افزود: همچنین قرار است ۲۱۰ میلیارد تومان تسهیلات از طریق بانک شهر برای افزایش ۲۱۰ دستگاه واگن به همراه ماشین آلات تخلیه و بارگیری (انواع لیفتراک ۷، ۱۰ و ۱۵ تنی و ریچ استاکر) اقدام شود که با وجود این در مجموع ۵۱۰ دستگاه به ناوگان ریلی شرکت افزوده می‌شود.
تحقق ۱۷۳ درصدی برنامه حمل کانتینری ریلی
مدیرعامل شرکت حمل و نقل چند وجهی سایپا در گزارشی عملکرد این شرکت را در سال‌جاری ارائه کرد. بر اساس این گزارش میزان حمل ریلی کانتینر توسط واگن‌های ملکی این شرکت به میزان TEU بوده که ۳۳۲۰ برنامه عملیاتی این شرکت به میزان ۱۷۳ درصد محقق شده است. (هر TEU معادل حمل بار توسط یک کانتینر ۲۰ فوت است.)
در این گزارش حمل ریلی فولاد از کارخانه شرکت فولادمبارکه به کارخانه‌های سایپا به میزان ۸۶ هزار و ۸۰۵ تن ذکر شده که نشان از تحقق ۹۵ درصدی برنامه عملیاتی شرکت سایپا لجستیک دارد. همچنین حمل جاده‌ای ورق به میزان ۷۲ هزار و ۱۸۷ تن بوده که تحقق ۱۷۵ درصدی برنامه عملیاتی سایپا لجستیک را در این بخش نشان می‌دهد. تا پایان ۶ ماه نخست سال‌جاری بیش از ۲۲۰ هزار دستگاه از محصولات گروه خودروسازی سایپا به‌صورت ریلی و جاده‌ای حمل شده که معادل حمل صد درصدی محصولات گروه خودروسازی سایپا در این بازه زمانی است. همچنین حمل درون شهری و برون شهری قطعات خودرو به مقاصد کارخانه‌های تولید خودرو گروه سایپا به میزان ۱۷ هزار و ۶۹۸ سرویس بوده و حمل مویرگی و ارسال قطعات یدکی مورد نیاز شبکه خدمات پس از فروش گروه خودروسازی سایپا در سراسر کشور به مقدار بیش از ۲ هزار سرویس بوده است.
سنگین بودن هزینه‌های حمل و نقل ریلی
کمتر از ۱۰ درصد حمل بار در کشور از طریق ریلی انجام می‌شود و از این لحاظ با بخش جاده‌ای تفاوت زیادی دارد؛ زیرا صاحبان کالا تمایل دارند در سریع‌ترین زمان ممکن و با کمترین هزینه کالای خود را به مقصد برسانند.
مدیرعامل شرکت حمل و نقل چند وجهی سایپا معتقد است در شرایط فعلی، حمل جاده‌ای در مقایسه با حمل ریلی به دو دلیل برای صاحبان کالا مقرون به صرفه است که باید مورد توجه مسئولان شرکت راه‌آهن قرار گیرد؛ اول اینکه در برآورد هزینه، مواردی از قبیل حق دسترسی، هزینه اجاره لوکوموتیو و هزینه تخلیه و بارگیری، حمل ریلی را نسبت به هزینه‌های بخش جاده‌ای گران‌تر می‌کند.
وی در این زمینه افزود: شرکت راه‌آهن بابت این هزینه‌ها از شرکت‌های حمل و نقل ریلی بستانکار بوده و شرکت سایپا لجستیک نیز از این بابت حدود ۲۰ میلیارد تومان به شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران بدهکار بوده و پرداخت این رقم برای این شرکت بسیار سنگین شده است. این موارد باعث شده تا صاحبان کالا تمایل چندانی به حمل کالاهای خود به‌صورت ریلی نداشته باشند و بیشتر از حمل و نقل جاده‌ای استفاده شود. شکری درباره طولانی شدن حمل بار از طریق بخش ریلی نسبت به جاده‌ای گفت: یکی از دلایل این طولانی شدن این است که در سیر شبکه ریلی، اولویت به حمل مسافری داده می‌شود و حمل بار در درجه دوم اهمیت قرار دارد. در صورت اجرایی شدن قطار برنامه‌ای این امکان فراهم می‌شود که تاخیر در زمان حمل ریلی کاهش یافته و از آنجا که ایمنی کالا از طریق حمل ریلی به مراتب بالاتر از حمل جاده‌ای بوده صاحبان بار به بخش ریلی رغبت بیشتری نشان خواهند داد.
وی در ادامه اظهار کرد: به امید روزی که مدیران ارشد شرکت راه‌آهن در خصوص تسریع و تحصیل بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های سهل‌الوصول به‌خصوص در بحث حق دسترسی به شبکه ریلی تمهیدات لازم را فراهم آورند تا صاحبان کالا در جهت حمل ایمن، سریع و آسان با بهترین کیفیت نسبت به بخش ریلی تمایل بیشتری نشان داده و صنعت ریلی نیز در امر حمل کالا سهم بسزایی را به خود اختصاص دهد.