آمارهاي مورد بررسي صادرات بخش معدن و صنايع معدني نشان مي دهد كه كه شمش فولادي در حد فاصل سال هاي 92 تا 98 و پنج ماهه نخست امسال بيشترين سهم را در بين صادرات صنايع معدني داشته و در افق ۱۴۰۴ هم حداقل بيش از ۶۰ درصد از صادرات صنايع معدني را به خود اختصاص خواهد داد.
تازه ترين گزارش كميسيون صنايع و معادن مجلس هم گوياي آن است كه بخش عمده صادرات محصولات فولادي در سال ۱۳۹۸ به صادرات شمش با سهمي ۶۱ درصدي اختصاص يافته كه در مقايسه با محصولات نهايي از ارزش افزوده پاييني برخوردار است.
براساس آمار انجمن توليد كنندگان فولاد ايران در پنج ماهه نخست امسال از مجموع صادرات شمش و توليدات فولادي كه رقم دو ميليون و ۹۵۷ هزار تن ثبت شد، سهم شمش فولادي با رقم دو ميليون و ۲۱۳ هزار تن، سهم ۷۴.۸ درصد را به خود اختصاص داد و توليدات فولادي به ميزان ۷۴۴ هزار تن سهم ۲۵.۱ درصدي را دارد.
سال گذشته در دوره پنج ماهه چهار ميليون و ۱۵۷ هزار تن شمش و توليدات فولادي صادر شد كه شمش با رقم دو ميليون و ۶۸۹ هزار تن سهم ۶۴.۶ درصدي و توليدات فولادي با رقم يك ميليون و ۴۶۸ هزار تن سهم ۳۵.۳ درصدي را ثبت كرد.
صادرات ۱۰.۳ ميليون تني فولاد
اين انجمن در دوره يك ساله ۹۸ آمار داد كه مجموع صادرات شمش و توليدات فولادي رقم ۱۰ ميليون و ۳۶۳ هزار تن بود و از اين رقم ۶ ميليون و ۹۰۸ هزار تن سهم شمش با سهم ۶۶.۶ درصدي و توليدات با رقم سه ميليون و ۴۵۵ هزار تن سهم ۳۳.۳ درصد را نشان مي دهد.
آمارهاي مورد بررسي گوياي آن است كه در سال هاي فعاليت دولت هاي يازدهم و دوازدهم ( تاپنج ماهه امسال) بطور متوسط ۴۰ تا ۴۵ درصد ارزش صادرات بخش معدن و صنايع معدني مربوط به صدور فولاد است.
ضرورت سياستگذاري براي كل زنجيره
كميسيون صنايع و معادن مجلس در گزارش خود تاكيد كرد: هرگونه سياستگذاري و تصميم گيري در خصوص فولاد بايد شامل كل زنجيره باشد تا از اتخاذ سياست هاي متناقض در كل زنجيره اجتناب شود.
ضمن اينكه يكي از معضلات زنجيره فولاد در سال هاي گذشته اين بوده كه به دليل اخذ تصميم هاي مقطعي، ارزش افزوده موجود در زنجيره به بخشي از زنجيره (مثلاً فولاد سازي) سرازير شده و باعث شده كه شركت هاي فعال در بخش معدن و كنسانتره و گندله از سرمايه گذاري در اين بخش به سمت سرمايه گذاري در بخش فولادسازي هدايت شوند و اين امر باعث ايجاد كمبود در بخشهايي از زنجيره فولاد شده است كه تعادل زنجيره را برهم زده است.
ارزيابي مصرف داخلي فولاد
گزارش كميسيون مزبور تصريح دارد: مصرف داخلي فولاد بسيار كمتر از توليد كشور بوده و در مقاطع طويل فولادي (ميلگرد و تيرآهن) حدود ۷۶ درصد توليد و در مقاطع تخت فولادي (انواع ورقه هاي فولادي) حدود۸۰ درصد توليد در داخل مصرف شده و بقيه به خارج از كشور صادر شده است.
برپايه اين بررسي در مجموع ۱۷ درصد كل توليدات فولادي و ۲۵درصد شمش (بلوم و بيلت و اسلب) به خارج از كشور صادر شده است، بنظر مي رسد كه گزارش كميسيون در ارتباط با اين آمار مربوط به سال ۹۸ است.
همچنين كميسيون در ارتباط با چهار ماهه ابتداي سال ۱۳۹۹ نيز آورده است، صادارت انواع مقاطع فولادي كاهش قابل ملاحظه اي داشته؛ بطوري كه مقاطع طويل فولادي ۴۰ درصد، مقاطع تخت فولادي ۷۴ درصد، اما شمش دو درصد كاهش داشته و با توجه به اينكه شمش در طول زنجيره در مرحله قبل از محصولات مقاطع فولادي است؛ به منزله خام فروشي انجام شده است.
بورس كالا مرجع كشف قيمت
واقعيت اينكه از زمان راه اندازي بورس كالاي ايران، مقرر شده كشف قيمت عادلانه محصولات فولادي در بورس كالا انجام شود و در گزارش كميسيون آمده است، به همين دليل مراجع تصميم گير درمقاطع مختلف بوسيله وزارت صنايع، ستاد تنظيم بازار و غيره تلاش كرده اند كه محصولات فولادي در بورس كالا عرضه شده و خريداران بتوانند با قيمت هاي منصفانه نسبت به خريد محصولات مورد نياز خود اقدام نمايند.
آنچه كه اكنون اتفاق افتاده، اينكه برخي از شركت هاي توليد كننده بخشي از محصول خود را در بورس كالا عرضه مي كنند و بقيه محصول را در بازار خارج از بورس و بدون هيچگونه شفافيتي به فروش مي رسانند.
كميسيون صنايع و معادن در گزارش خود تصريح دارد: بسياري موارد اين گمان وجود دارد كه با عرضه حداقلي محصولات و استفاده از روشهاي خاصي، براي يك محصول قيمت بالايي در بورس كشف مي شود و بقيه محصول در خارج از بورس به همان قيمت بورس به فروش مي رسد، در حالي كه چنانچه كل محصول در بورس عرضه مي شد، كل خريداران مي توانستند با قيمت هاي پايين تري كالاي مورد نياز خود را خريداري كنند.
بطوري كه ميزان عرضه در سال ۹۸ و چهار ماهه سال ۱۳۹۹ انواع ورق فولادي ۳۶ درصد و انواع ميلگرد و تيرآهن ۲۵ درصد و شمش ۲۳ درصد در بورس عرضه شده است.
سال ۱۳۹۷ نيز مجموع صادرات شمش و توليدات فولادي به رقم هشت ميليون و ۴۸۰ هزار تن رسيد كه از اين رقم پنج ميليون و ۴۹۳ هزار تن شمش فولادي با سهم ۶۴.۷ درصد و دو ميليون و ۹۸۷ هزار تن توليدات فولادي با سهم ۳۵.۲ درصدي به خود اختصاص دادند.
منبع: ایرنا
