با توجه به نقش تعیین‌کننده صنعت فولاد در رشد اقتصادی کشور، چشم اندازهای روشنی برای توسعه این صنعت در برنامه‌های کلان توسعه کشور ترسیم شده، اما تامین نشدن زیرساخت‌های مناسب برای تامین مواد اولیه و همچنین دسترسی نداشتن به قطعات یدکی موردنیاز واحدهای تولیدی به سبب تشدید تحریم ها تردیدهایی در تحقق این چشم اندازها ایجاد کرده است.
در سال جهش تولید اولین موضوع، تامین مواد اولیه است که برای تولیدکنندگان بسیار حائز اهمیت است و چنانچه تولیدکنندگان چشم‌انداز روشنی از وضعیت تامین مواد اولیه موردنیاز خود داشته باشند، به‌طورقطع برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای تولید خواهند داشت. همچنین به قوانین و مقررات دست و پا گیر گمرکی می‌توان به‌عنوان یکی دیگر از چالش‌های صنعت فولاد در شرایط کنونی کشور اشاره کرد، زیرا هم‌اکنون این موانع در حوزه تامین قطعات و تجهیزات یدکی وارداتی پیش پای تولیدکنندگان قرار گرفته است. درمجموع تامین مواد اولیه به دلیل سیاست‌گذاری دولتی، فولادسازان را با مشکل مواجه کرده و تعادل میان تامین مواد اولیه و تولید در سال‌های اخیر به‌هم خورده و تاثیر خود را در زنجیره تامین گذاشته است. ازآنجاکه شرکت فولاد مبارکه بزرگ‌ترین واحد فعال در عرصه صنعت فولاد کشور به شمار می‌رود، این شرکت توانسته با برنامه‌ریزی مناسب و همکاری با تامین‌کنندگان مواد اولیه، مانع از آن شود که چالش مواد اولیه صنعت فولاد خدشه‌ای به روند رو به رشد تولیدات این شرکت وارد آورد. همچنین فولاد مبارکه با اتخاذ سیاست‌هایی در زمینه بومی‌سازی و توانمندسازی داخلی، نیاز خود به واردات قطعات یدکی موردنیاز را به حداقل رسانده است.
مدیریت صحیح موجودی مواد اولیه یک اصل علمی و کارشناسی است
نگهداری بهینه موجودی یک اصل علمی و کارشناسی است که باید در چارچوب مدل‌های ریاضی انبارداری و در سازمان‌های بزرگ به‌صورت مکانیزه و با استفاده از نرم‌افزارهای مرتبط، تعیین و عملیاتی شود.
نگهداری موجودی بیشتر از حد بهینه باعث حبس سرمایه ناشی از تامین اقلام غیرضروری و تحمیل هزینه‌های مالی حمل و انبارداری و کاهش سودآوری خواهد شد. از طرف دیگر، موجودی کمتر از حد بهینه نیز موجب عدم تامین به‌موقع مواد اولیه، قطعات یدکی و... و باعث ایجاد تاخیر در تکمیل فرآیند تولید و کاهش سودآوری و بهره‌وری می‌شود.
در فولاد مبارکه، مواد اولیه اصلی به‌طور عمده شامل کنسانتره، گندله و آهن‌اسفنجی است، در واقع، به ازای هر یک‌تن تولید ورق، به ۹۰/ ۱ تن کنسانتره، ۸۰/ ۱ تن گندله و ۳/ ۱ تن آهن‌اسفنجی نیاز است؛ حال، با توجه به تورمی بودن اقتصاد کشور و نرخ بالای آن، ذخیره مازاد این مواد مشکلی ایجاد نمی‌کند و گاهی حسن هم تلقی می‌شود، اما کمبود آن باعث کاهش تولید و درنتیجه، افت فروش سالانه و کاهش سود شرکت خواهد شد. شرکت فولاد مبارکه تلاش کرده از طریق اتخاذ سیاست‌هایی ازجمله سرمایه‌گذاری و مشارکت در تولید برخی از اقلام مواد اولیه استراتژیک و گلوگاهی در داخل کشور و همچنین شناسایی منابع جدید و تامین قابل اطمینان و انعقاد قراردادهای بلندمدت، در مسیر مدیریت بهتر موجودی مواد اولیه خود حرکت کند. این شرکت همچنین در تلاش است از طریق شناسایی گلوگاه‌های اتلاف زمان و برطرف ساختن مشکلات مربوطه، زمان تدارک کالا و مواد اولیه موردنیاز خود را به حداقل برساند.
سیاست‌هایی برای عبور از چالش مواد اولیه
در طول سال‌های گذشته، با توجه به سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌های معدنی در حوزه تولید فولاد خام و نادرست بودن مدیریت توزیع مواد اولیه در صنعت فولاد کشور، بخشی از ظرفیت واحدهای فولادساز به دلیل کمبود مواد اولیه کاهش یافته و متاسفانه صادرات بی‌رویه سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله نیز این مساله را تشدید کرده است. در سه سال گذشته، بنا بر شرایطی که ذکر شد، موجودی کنسانتره و گندله فولاد مبارکه گاهی تا حد تامین نیاز چند روز کاهش یافته و شرکت را با خطر کاهش تولید همراه ساخته است.
در سال گذشته فولاد مبارکه، به‌منظور انجام تعهدات خود در بازار محصولات نهایی، به‌ناچار از ۷۰۰ هزار تن از موجودی تختال خود که درواقع ذخیره استراتژیک شرکت تلقی می‌شد، استفاده کرد و فقط همین امر باعث جلوگیری از کاهش چشمگیر تولید و عرضه محصولات شرکت به بازار شد. در همین سال، فولاد مبارکه برای جبران کسری مواد اولیه خود اقدام به خرید محموله‌های صادراتی در بندرهای کشور و حمل مجدد آن به داخل کشور و قرار دادن این مواد در چرخه تولید شرکت کرد.
در حال حاضر، با توجه به افزایش قیمت ارز و بی‌اثر شدن تعرفه ۲۵ درصدی صادرات مواد اولیه، مدیریت دقیق و پیگیری توزیع کنسانتره و گندله از طریق دریافت مستمر گزارش از میزان تولید و توزیع شرکت‌های معدنی به‌منظور انجام تعهدات سهمیه‌ای وزارت صمت و قراردادهای تامین با شرکت‌های فولادی و همچنین حذف واسطه‌ها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در تنظیم بازار به شمار می‌رود.
تامین قطعات یدکی، زیرساخت اساسی توسعه صنعت فولاد
با توجه به اهمیت حفظ پیوسته و پایدار موجودی قطعات یدکی در تداوم فرآیند تولید، اقدامات متنوعی در واحد برنامه‌ریزی خرید شرکت فولاد مبارکه، در دستور کار قرار داده است. یکی از این سیاست‌ها ادامه بومی‌سازی ساخت قطعات یدکی، ماشین‌آلات، تجهیزات و... از طریق کارگاه‌ها و کارخانه‌های موجود و همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان است که باعث تولید بیش از ۱۰۰ هزار قطعه تجهیز و مواد اساسی در داخل کشور از ابتدای سال ۸۱ تاکنون شده است. این فرآیند شامل بومی‌سازی موفق قطعات و تجهیزات پیچیده، استراتژیک و حساس موردنیاز خطوط تولید از قبیل مندریل نورد گرم، کمپرسور فرآیند احیا، کوره‌های باکس آنیلینگ و فن فرآیند گندله‌سازی بوده است. شرکت فولاد مبارکه همچنین اقدام به توانمندسازی تولیدکنندگان موجود از طریق انعقاد قراردادهای یک تا سه‌ساله و تامین مالی قراردادهای مذکور از محل افزایش سقف پیش‌پرداخت‌ها کرده است. از دیگر سیاست‌های این شرکت در زمینه تامین پایدار و مداوم می‌توان به شناسایی ۶۶۰ تامین‌کننده جدید در زمینه فعالیت‌های مختلف از ابتدای سال ۹۸ تاکنون و همچنین ارتباط با ۲ هزار و ۷۰۰ تامین‌کننده با ۹۴۶ زمینه فعالیت در راستای تامین پایدار و تخصصی اشاره کرد.
منبع: دنیای اقتصاد