نقش فلز در زندگی بشر بسیار پر رنگ می باشد. اکثر افراد به خصوص خانم ها به خرید جواهرات علاقه زیادی داشته و همواره به دنبال جدیدترین مدل جواهرات هستند. پس لازم است فلز اصل (طلا) را از تقلبی (برنج) تشخیص داد. در اینجا به نحوه ی تشخیص این دو فلز از یکدیگر پرداخته شده است:
روی جواهراتی از جنس طلا، نقره، پلاتین، شماره هایی به عنوان کد محصول حک می شود. این شماره ها در مورد این فلزات گرانبها آگاهی کاملی به ما می دهد. اعداد کد فلزات باید کاملاً واضح و خوانا باشد. برای اینکه از درستی اعداد حک شده آگاهی یابید از جستجوگر اینترنت استفاده کنید تا مطالب بیشتری را در این مورد بیابید.
برای دانستن عیار طلا یا فلزات گرانبهای دیگر کافی است که بعد از رقم دوم حک شده روی فلز یک ویرگول قرار دهید آنگاه درصد خلوص آن فلز مشخص می شود و از ارزش و قیمت واقعی آن آگاهی می یابید. مثلاً عدد 925 حک شده روی فلز، پس از گذاشتن ویرگول 92.5 می شود یعنی آن فلز با خلوص 92.5 درست شده است.
فلز طلا و فلز برنج
برنج آلیاژی زرد رنگ است که از لحاظ ظاهری شبیه طلا می باشد، اما از ترکیب فلز روی و مس درست می شود. فلز برنج سخت تر و مقاوم تر از مس است و در برابر گرما و آب شور نیز مقاوم می باشد. با توجه به این ویژگی ها در صنایع مختلف و ساخت جواهرات زیبا از آن استفاده می کنند. رنگ طلا نیز مانند برنج زرد می باشد.
طلای خالص با توجه به نرم بودنش برای ساخت وسایل و جواهرات تزیینی چندان مناسب نیست به همین خاطر اندکی فلزات دیگر به ترکیب آن اضافه می شود و صحبت از عیار به میان می آید. عیار واحد اندازه گیری برای درجه خلوص طلا است. در ایران بیشتر طلا ها عیار 18 هستند. در کشورهای عربی عیار آن غالبا بین 20 تا 24 متغیر است، در کشورهای اروپایی نیز بیشتر عیار های پایین آن تولید می شود.
چگونگی تشخیص طلا از فلز برنج:
روش مشاهده ی فیزیکی قطعه فلز: هر دو فلز رنگ زردی دارند اما فلز طلا رنگ زردتر و براق تری نسبت به فلز برنج دارد. رنگ زرد برنج حالت مات دارد، ولی رنگ زرد طلا، پر رنگ تر و درخشنده تر است. گاهی اوقات به طلا عناصر فلزی دیگری نیز اضافه می کنند که این کار از براقیت و درخشندگی این آلیاژ می کاهد، در این صورت باید از روش های دیگر استفاده نمود.
روش اکسید شدن: یکی از مهمترین خاصیت های طلا عدم واکنش آن با اکسیژن هوا می باشد و به هیچ عنوان اکسید نمی شود. اما فلز برنج در محیط اکسید می شود، پس اگر در سطح زرد رنگ فلز شما آثاری از اکسید شدن داشت فلز شما از برنج درست شده است و اگر اثری از اکسید شدن نباشد، آن فلز اصل است. گاهی نیز ممکن است سطح فلز اصلاً آثاری از اکسید شدن نداشته باشد و آن فلز نیز برنج باشد در این صورت روش های دیگری برای تشخیص فلز اصل و تقلب پیشنهاد می شود.
استفاده از اسید نیتریک: می توان بر سطح فلز با قطره چکان مخصوص اندکی اسید نیتریک ریخت، طلا در مقابل اسید خورده نمی شود اما فلز برنج در مقابل اسید خورده شده و لکه ای روی آن ایجاد می شود. تنها اسیدی که قادر به حل کردن این عنصر گرانبهاست نیتروهیدروکلریک اسید است که به تیزاب سلطانی معروف است. اسید نیتریک می تواند نقره و بدلیجات دیگر برنجی را در خود حل کند.
روش خراش روی سطح سرامیکی: اگر فلز را روی سطح سرامیکی خراش دهیم و رد زرد رنگ از خود به جا گذاشت فلز مورد نظر طلا است، ولی اگر فلز خراش داده رگه ی تیره ای از خود به جای گذاشت آن فلز برنج می باشد. پس با توجه به رنگ رد اثر فلز روی سطح سرامیکی می توان نوع آن را مشخص کرد.
روش چگالی: چگالی طلا بیشتر از فلز برنج می باشد، پس سنگین تر از برنج است. با وزن کردن قطعه ی فلزی نیز می توان حدس زد فلز مورد نظر کدامیک است.
عیار: فلز برنج عیاری ندارد اما طلا دارای عیار است و اعداد معینی برای عیار دارد. علاوه بر عیار، قیمت و ارزش برنج کمتر از طلا است. فلز اصل دارای کدهای تعیین عیار بر روی خود هستند، حال آنکه بر روی برنج ممکن است کلمه ی Brass به معنای برنج حک شده باشد.
هنگامی که نزد جواهر فروش می روید تا طلای مورد علاقه تان را بخرید باز هم نمی توان صد در صد از اصل بودن آن مطمئن بود. امروزه با افزایش قیمت جواهرات اصل، بدلیجات فراوانی راهی بازار شده که امکان تشخیص اصل و تقلب را سخت تر کرده است. حتی بسیاری از جواهر فروشان نیز اقرار می کنند که در تشخیص اصل و تقلب آن دچار شک و شبهه اند.
هر فروشنده ی جواهری با دادن فاکتور به مشتری مسئولیت اصل یا تقلب بودن محصول را به عهده می گیرد و محصول به صورت ضمانت شده تحویل مشتری می گردد. به طور معمول همه ی طلای مغازه دارها هر 2 ماه یکبار توسط کارشناسان اتحادیه ی جواهرات چک می شود که فلزات تقلبی دیگر به جای آن فروخته نشود.
در محاسبه ی قیمت طلا 4 فاکتور زیر اهمیت دارد:
قیمت هر گرم طلا، وزن، اجرت ساخت و درصد سود آن، که معمولا درصد سود فروشندگان 11 درصد می باشد. 4 درصد آن مالیات ارزش افزوده و 7 درصد آن به عنوان سود فروشنده حساب می شود.
ارزش آلیاژ طلا بخاطر کمیابی، مقاومت زیاد آن در مقابل خوردگی و اکسیژن هوا، تصفیه پذیری آسان آن، رنگ زیبا، واکنش ناپذیری آن با فلزات دیگر، کاربرد راحت آن و تغییر شکل و کوچکتر کردن آن جهت ساخت جواهرات ظریف و زیبا است. این ویژگی ها در فلزات دیگر به ندرت دیده می شود و به کمیاب ترین فلز جهان معروف است. از طرف دیگر از شکل پذیری بسیار بالایی برخوردار است.
منبع: بازار فلز