آلومینیوم از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است که آن را فلز قرن می‌دانند. از آنجا که در دنیای کنونی توجه به محیط‌زیست و مفاهیمی مانند تولید و توسعه پایدار در اولویت دولت‌ها قرار گرفته، این فلز بیش از پیش مورد توجه است.
قابلیت بازیافت آلومینیوم موجب‌شده بسیاری از فعالان صنعتی، آلومینیوم را فلزی سبز و سازگار با محیط‌زیست بخوانند.
استفاده از قراضه آلومینیومی در جهان روشی مرسوم و پذیرفته شده است. بازیافت قراضه‌های آلومینیومی برای تولید محصولات جدید، فعالیتی ارزشمند برای حفظ محیط‌زیست محسوب می‌شود.
توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که بازیافت آلومینیوم از منظر اقتصادی صرفه اقتصادی دارد و میزان مصرف انرژی را به‌شدت کاهش می‌دهد. درواقع بخش قابل‌توجهی از فعالیت‌های معدنی حذف می‌شود. به‌علاوه آنکه باید تاکید کرد تولید آلومینیوم اولیه جزو صنایع انرژی‌بر است؛ بنابراین تغییر روش تولید این فلز، به منزله صرفه‌جویی قابل‌توجه در مصرف انرژی است.
خوشبختانه استفاده از قراضه‌های آلومینیومی در کشور ما نیز مورد توجه قرار دارد و بخشی از نیاز فعالان صنعتی از این طریق تامین می‌شود. این موضوع به‌ویژه در موقعیت کنونی که قیمت شمش آلومینیوم رشد قابل‌توجهی در کشور داشته، با اقبال بیشتری روبه‌رو شده است.
بازیابی مجدد، مهم‌ترین خاصیت آلومینیوم
آریا صادق‌نیت‌حقیقی، عضو هیات مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران در گفت‌وگو با صمت و درباره قابلیت بازیافت آلومینیوم گفت: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مهم فلز آلومینیوم، خاصیت بازیابی مجدد آن است. آلومینیوم از منظر محیط زیستی، ذخیره انرژی و امکان بازیابی و استفاده مجدد مورد توجه قرار دارد. این بازیابی در عین حفظ تمامی خواص است. این ویژگی منحصر به فرد از چشم صنعتگران داخلی نیز پنهان نمانده است.
حقیقی افزود: آلومینیوم در ساخت محصولات مختلفی کاربرد دارد که ازجمله آنها می‌توان به خودروهای اسقاط شده، لوازم‌آشپزخانه، ظروف آلومینیومی، پروفیل‌های در و پنجره، فویل‌ها و ظروف یک‌بار مصرف، قوطی‌های نوشیدنی و... اشاره کرد. تمامی این محصولات قابلیت بازیافت دارند و امکان استفاده مجدد آنها در صنعت وجود دارد.
ایران واردکننده قراضه است
عضو هیات مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم در ادامه تاکید کرد: فعالان صنعت آلومینیوم علاوه بر آنکه از قراضه‌های آلومینیومی داخل کشور استفاده می‌کنند، اقدام به واردات این محصول نیز می‌کنند.
در دوره‌ای ایران جزو بزرگ‌ترین واردکنندگان قراضه آلومینیوم از کشورهای آسیای میانه، عراق و افغانستان بود.
بعدها چینی به این بازار وارد شدند و به رقیبی برای ایران در خرید این قراضه تبدیل شدند. این قراضه یا شمش حاصل از قراضه آلومینیوم در داخل کشور برای تولید محصولات جدید استفاده می‌شود.
وی افزود: قراضه‌های آلومینیوم بیشترین مصرف را در صنعت آلیاژسازی دارند. در صنعت آلیاژسازی براساس گریدی که قراضه‌ها دارند، از آنها در تولید محصولات گوناگون استفاده می‌کند.
عضو هیات مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم گفت: بسته به آنکه قراضه مورد نظر در ساخت چه محصولی استفاده شده، میزان سایر عناصر به کار رفته در آن فلزات نیز متفاوت خواهد بود. بر همین اساس نیز قراضه‌ها با توجه به ترکیبات موجود، دسته‌بندی می‌شود و در تولید آلیاژی که با آن همخوانی دارد، خواهد شد. درنهایت نیز در قالب شمش استاندارد به چرخه تولید باز می‌گردد. ضایعات ورق پروفیل آلومینیومی نیز عمدتا در بحث آلیاژسازی و تولید مجدد بیلت و پروفیل در و پنجره استفاده می‌شود.
جایگزینی شمش اولیه
حقیقی در پاسخ به سوالی مبنی بر رشد کارآیی قراضه در شرایط کنونی که قیمت شمش این فلز افزایش یافته است، گفت: از قراضه به‌عنوان جایگزین شمش آلومینیوم در دوره‌هایی که قیمت شمش افزایش داشته، استفاده شده است. ضایعات جانشین مناسبی برای آلومینیوم خالص هستند. درحال‌حاضر به‌دلیل تشدید تحریم‌های جهانی علیه ایران، واردات افزودنی‌ها مانند نیکل، استرانسیوم، منیزیوم و... دشوار شده و قیمت آنها به‌شدت بالا رفته و استفاده از قراضه مقبولیت بیشتری یافته است، چراکه قراضه‌ها در ترکیبات اولیه خود افزودنی دارند و تولیدکنندگان را از استفاده مجدد افزودنی بی‌نیاز می‌کنند.
بنابراین در شرایط فعلی، مصرف قراضه آلومینیومی مورد توجه دوچندان قرار گرفته است.
حقیقی در مقایسه قیمت شمش و قراضه آلومینیوم گفت: همواره ارتباطی میان قیمت قراضه و شمش آلومینیوم وجود داشته است چراکه این 2 محصول جایگزین یکدیگر هستند.
وی همچنین در تشریح اثرات مثبت بازیافت قراضه آلومینیوم اظهارکرد: بازیافت آلومینیوم از منظر محیط زیستی اهمیت ویژهای دارد. این امکان زمینه جمع‌آوری قراضه‌ها را از سطح شهر و کارگاه‌های اسقاط خودرو را فراهم می‌کند. این قراضه‌ها دسته‌بندی می‌شوند و براساس نیاز خریداران به آنها فروخته می‌شوند. این قابلیت بازگشت چندین‌باره تاثیر بسزایی در کاهش پسماندها دارد.
به‌علاوه آنکه قراضه با مصرف اندکی انرژی دوباره به آلومینیوم قابل استفاده در صنعت تبدیل می‌شود؛ درنتیجه شاهد آلایندگی‌های کمتری خواهیم بود. بنابراین فلز آلومینیوم از 2 منظر یادشده به کمک محیط‌زیست می‌آید.
فلزی برای همیشه
سعید برزگر، کارشناس صنایع معدنی در گفت‌وگو با صمت و در پاسخ به سوالی مبنی بر اهمیت استفاده از قراضه‌های آلومینیومی گفت: آلومینیوم را می‌توان بارها و بارها استفاده کرد. بازیافت قراضه‌های آلومینیومی در مقایسه با شمش آلومینیوم اولیه (یعنی شمشی که از ماده معدنی بوکسیت تولید می‌شود)، مزیت‌هایی دارد. ازجمله آنکه فرآیند تولید آلومینیوم از ضایعات به مراتب ارزان‌تر تمام می‌شود. درنتیجه بازیافت آلومینیوم به منزله صرفه‌جویی قابل‌توجهی در هزینه‌هاست.
وی افزود: بازیافت قراضه‌های آلومینیوم در مقایسه با تولید آلومینیوم اولیه انرژی‌بری بسیار کمتری دارد؛ بنابراین بهره‌گیری از این روش، به حفظ محیط‌زیست کمک می‌کند.
به‌علاوه آنکه، با انجام روش‌های بازیافتی، مقدار زباله سوزانده یا دفن شده کاهش می‌یابد. از آنجاکه دیگر نیازی به تصفیه آلومینیوم نیست، آلودگی‌های محیط زیستی کاهش می‌یابد؛ بنابراین درمجموع می‌توان اینطور برداشت کرد که تولید آلومینیوم ثانویه به‌صرفه‌تر از تولید آلومینیوم اولیه است. به‌ویژه که در فرآیند بازیافت، کیفیت محصول نهایی هیچ تفاوتی نمی‌کند.
برزگر همچنین خاطرنشان کرد: آلومینیوم به‌دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی که دارد، پرکاربردترین فلز پس از آهن است. درنتیجه بازیافت قراضه‌های آلومینیومی از اهمیت دوچندانی برخوردار است، چراکه سالانه از ورود حجم قابل‌توجهی پسماند به محیط‌زیست جلوگیری می‌شود.
به‌علاوه آنکه باید تاکید کرد که فرآیند ذوب ضایعات آلومینیوم، ساده است. گفتنی است کیفیت آلومینیوم حاصل از بازیافت تفاوتی با محصولات حاصل از شمش ندارد. وی افزود: البته فرآیند بازیافت آلومینیوم نیز الزاماتی دارد و به‌عنوان نمونه، همگن بودن قراضه‌ها بر رشد کیفیت محصول نهایی بسیار تاثیرگذار است.
مورد توجه در دوره گرانی
این کارشناس صنایع معدنی در پاسخ به سوالی مبنی بر مقایسه قیمت آلومینیوم اولیه و ثانویه این فلز گفت: قیمت قراضه آلومینیومی عموما تابع قیمت شمش این فلز در بازارهای جهانی است.
اما در حالت کلی استفاده از قراضه به‌ویژه در دوره‌هایی که نرخ فروش شمش آلومینیوم در بازار جهانی رشد قابل‌توجهی را تجربه می‌کند، از اقبال بیشتری برخوردار است و صرفه بیشتری پیدا می‌کند.
وی در پایان تاکید کرد: تولید آلومینیوم ثانویه به 2 روش یعنی بازیافت قراضه‌های حاصل از آلومینیوم اولیه و بازیابی مجدد آنها و واردات قراضه از کشورهای دیگر انجام می‌شود. هرچند واردات آن به‌دلیل تحریم‌ها و نبود زیرساخت مناسب حمل‌ونقل در طول سال‌های گذشته محدود شده است.
سخن پایانی
آلومینیوم به‌عنوان دومین فلز پرکاربرد جهان از ویژگی‌های ممتاز و برجسته‌ای برخوردار است. قابلیت بازیافت چندباره این فلز را باید یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین ویژگی‌هایی دانست که آلومینیوم را در رده محصولات سازگار با محیط‌زیست قرار می‌دهد. خوشبختانه استفاده از قراضه‌های آلومینیومی در ایران نیز کاربرد دارد. هرچند در طول سال‌های گذشته بخشی از نیاز صنایع به این محصولات بازیافتی از طریق واردات تامین شده است؛ بنابراین در موقعیت کنونی واردات قراضه دشوارتر از گذشته است. روند رو به رشد قیمت شمش آلومینیوم در بازار داخلی، استقبال از قراضه و بازیافت آن را بیش از پیش افزایش می‌دهد؛ بنابراین باید در آینده نزدیک منتظر رشد صنعت بازیافت قراضه آلومینیومی باشیم.
منبع: معدن نیوز