بهاي ميلگرد شاخص قيمتي بازار فولاد است كه با اثر پروانه‌اي بر بازار ساير مواد اوليه، نگراني جدي از افزايش قيمت تمام شده محصولات نهايي و تشديد تورم در بخش هزينه توليد در گروه‌هاي مختلف صنعتي را به وجود مي‌آورد.
افزايش نرخ بازار فولاد و اثر پروانه‌اي آن بر ساير بازارهاي مواد اوليه حكايت از آن دارد كه بايد در انتظار اولين تكانه‌هاي قدرتمند يك تورم در فاز قيمت تمام شده بسياري از كالاها باشيم. آزادي عمل در بازار فولاد در كنار تاثيرپذيري اين بازار از نوسان بهاي ارز و نقدشوندگي بالاي آن موجب شده تا بازار فولاد با محوريت ميلگرد به يكي از شاخص‌هاي قيمتي در بين بازارهاي كالايي كشور آن هم در شرايطي كه در ركورد تاريخي قيمت اين بازار قرار داريم، بدل شود.
به عبارت ساده‌تر مي‌توان گفت بازار مصنوعات فولادي يكي از بازارهاي مهم پيش‌نگر در اقتصاد ايران است كه اين بازار ظرف ماه‌هاي اخير رشد نرخ بزرگي را تجربه كرده است. در اين ميان نقدشوندگي بالاي فولاد دركنار نوسان نرخ آزادانه آن باعث شده تا بازار مصنوعات فولادي در كشور به بستري براي تبديل نقدينگي به كالا تبديل شود و درواقع نرخ فولاد به يك شاخص قيمتي براي بازار ساير مصنوعات فلزي يا حتي ديگر بازارهاي كالايي باشد. در اين ميان بهاي ميلگرد نيز خود شاخصي براي نوسان نرخ بازار فولاد به شمار مي‌رود، همچنين بهاي ميلگرد در بازار آزاد از قرابت بالايي با شاخص بورس اوراق بهادار برخوردار است. بنابراين مي‌توان از روند قيمتي در بازار مصنوعات فولادي به‌عنوان سيگنال پيش‌نگر استفاده كرد كه اين سيگنال اين روزها از ايجاد ابرتورمي در كشور خبر مي‌دهد. در حالي كه نرخ ارز نيمايي از هفته آخر فروردين تا هفته ابتدايي مهر رشد ۶۲ درصدي و نرخ ارز آزاد افزايشي در همين زمان افزايش ۷۹ درصدي داشته است، بهاي هر كيلوگرم ميلگرد در بازار آزاد افزايشي ۱۰۰درصدي را تجربه كرده و از ۵۹۰۰ تومان به ۱۲۳۰۰ تومان رسيده است. همچنين نرخ پايه هر كيلوگرم شمش فولاد نيز در همين زمان رشدي ۱۲۷ درصدي داشته و از ۳۶۰۰ تومان به ۸۲۰۰ تومان در معاملات روز اول مهر رسيده است. همچنين ميانگين نرخ معامله هر كيلوگرم شمش فولاد در بورس كالا نيز از ۴ هزار تومان با افزايشي ۱۵۰ درصدي به ۱۰ هزار تومان در معاملات روز اول مهر ماه رسيد.
ناتواني افزايش عرضه فولاد در آرامش بازار
ظرف ۶ ماه ابتدايي امسال از فروردين تا پايان شهريور معادل ۶ ميليون و ۴۱۰ هزار تن انواع محصولات فولادي در رينگ بورس كالا عرضه شد، در حالي كه ميزان عرضه اين محصولات ظرف مدت مشابه در سال قبل تنها برابر ۳ ميليون و ۸۲۰ هزار تن محصول بود. با وجودي كه ميزان عرضه محصولات فولادي در بازار فيزيكي بورس كالا ظرف نيمه ابتدايي امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۶۸ درصدي داشت، اما اين بازار روي خوش آرامش را نديد، چرا كه ميزان تقاضا نيز در اين بازار به شدت افزايش پيدا كرد. ميزان تقاضا براي انواع محصولات فولادي در رينگ بورس كالا ظرف نيمه ابتدايي سال ۹۸ برابر ۷ ميليون و ۹۰۰ هزار تن بود كه اين ميزان با رشد ۵/ ۱۷ درصدي به ۹ ميليون و ۲۸۰ هزار تن براي ۶ماهه ابتدايي امسال رسيد. اين رشد قابل توجه تقاضا شامل انواع محصولات فولادي عرضه شده در رينگ معاملاتي بورس كالا اعم از شمش، مقاطع و انواع ورق فولادي مي‌شود. اما افزايش تقاضا از بهبود بازار مصرف نشات نگرفته است.
چرا كه شيوع ويروس كرونا در دنيا و ايران و همچنين وضعيت نامطلوب اقتصادي در كشور باعث شده تا اجراي پروژه‌هاي زيرساختي و ساخت‌وساز ظرف نيمه ابتدايي امسال افت قابل‌توجهي داشته باشد. همچنين بنابر آمار منتشر شده ميزان صادرات شمش و محصولات فولادي توليد شده در كشور نيز ظرف ماه‌هاي ابتدايي امسال كاهش داشته است. بنابراين اين روند مثبت تقاضا ارتباطي با بازار مصرف داخل و حتي رشد صادرات ندارد. درواقع روند مستمر كاهش ارزش پول ملي ظرف ماه‌هاي اخير باعث شده تا موج عظيمي از نقدينگي روانه بازارهاي كالايي شود. در اين ميان توليدكنندگان نيز ترجيح مي‌دهند هرچه سريع‌تر نسبت به خريد مواد اوليه خود اقدام كنند تا از سويي نقدينگي خود را از اثرات تورمي در امان نگاه دارند و از طرف ديگر نيز با جلو انداختن خريد بتوانند در زمان توليد، مواد اوليه‌اي ارزان‌تر از نرخ روز را در اختيار داشته باشند.
افزايش فاصله ميان نرخ ارز نيمايي و آزاد نيز يكي ديگر از دلايل هجوم تقاضا به رينگ فيزيكي بورس كالا است. از آنجا كه قيمت پايه براساس نرخ ارز نيمايي تعيين مي‌شود، اما عمدتا محصولات در بازار آزاد براساس نرخ ارز آزاد قيمت‌گذاري مي‌شوند، هر زمان كه فاصله اين دو نرخ ارز در كشور زياد مي‌شود، رينگ بازار فيزيكي بورس كالا با رشد تقاضا مواجه مي‌شود. چرا كه در چنين شرايطي متقاضياني كه موفق به خريد از بورس كالا مي‌شوند كالاي مورد‌نظر خود را با بهايي كمتر از بازار آزاد معامله كرده و از اين فاصله قيمتي، بدون هيچ عملكردي منتفع شده‌اند. فاصله گرفتن نرخ ارز آزاد و نيمايي ظرف ماه‌هاي ارديبهشت تا اواخر تير امسال از ديگر دلايل رشد تقاضا براي خريد از بورس كالا بود. در نهايت ظرف ۶ ماه ابتدايي امسال ۵ ميليون و ۶۰۰ هزار تن محصول فولادي در بازار فيزيكي بورس كالا معامله شد كه اين رقم نسبت به ميزان معامله ظرف مدت مشابه در سال قبل كه ۳ ميليون و ۶۰۰هزار تن بود افزايشي ۵۵ درصدي داشت.
ميزان ارزش معاملات گروه فولاد در ۶ ماه ابتدايي سال ۹۸ برابر ۱۷۱ هزار ميليارد‌ريال بود كه اين رقم با رشدي ۱۶۲ درصدي به ۴۴۸ هزار ميليارد ريال براي نيمه ابتدايي امسال رسيد. بخشي از افزايش ارزش معاملات مربوط به رشد ميزان وزني معاملات مي‌شود، اما بخش قابل توجهي از آن ناشي از افزايش ارزش معاملات است. از سويي ظرف ۶ ماه ابتدايي امسال رشد نرخ ارز نيمايي عاملي در جهت بالا رفتن قيمت پايه بود و از طرف ديگر نيز شرايط اقتصاد و پيش‌بيني استمرار روند رو به رشد تورم در كشور باعث مي‌شد تا متقاضيان براي خريد محصول به رقابتي هيجاني دست بزنند كه همين موضوع نيز تاثير بسزايي در بالا رفتن ارزش معاملات اين بخش داشت. نرخ پايه هر كيلوگرم شمش فولاد در اولين معاملات امسال در روز ۲۴ فروردين برابر ۳۶۰۰ تومان بود كه اين رقم با رشدي ۱۲۷ درصدي به ۸۲۰۰ تومان در معاملات روز اول مهر ماه رسيد. همچنين ميانگين نرخ معامله هر كيلوگرم شمش فولاد در بورس كالا نيز از ۴ هزار تومان با افزايشي ۱۵۰ درصدي به ۱۰ هزار تومان در معاملات روز اول مهر رسيد. قيمت ارز آزاد در هفته آخر فروردين امسال ۱۶۲۰۰ تومان بود كه با ۷۹ رشد به ۲۹ هزار تومان در روزهاي ابتدايي مهر رسيد، بنابراين افزايش ايجاد شده در نرخ معامله شمش حتي از رشد نرخ ارز آزاد ظرف اين مدت نيز بيشتر بوده است.
ترديد در قيمت مقاطع فولادي
درحالي كه آغاز فصل پاييز كه زمان ركود فصلي در بازار مقاطع فولادي به‌شمار مي‌رود، تا حدي باعث شده بود كه تجار بازار آهن منتظر كاهش نسبي قيمت‌ها ظرف روزهاي آينده باشند، بالا رفتن مجدد نرخ ارز باعث شد تا تقاضاي جديدي با هدف تبديل نقدينگي به كالا ظرف روزهاي اخير وارد اين بازار شود كه به افزايش بهاي اين محصولات منجر شد، به‌گونه‌اي كه در هفته جاري نرخ هر كيلوگرم ميلگرد از ۱۲ هزار تومان نيز عبور كرد. بررسي‌هاي از بازار شادآباد تهران حاكي از آن است كه نرخ هر كيلوگرم ميلگرد در معاملات ديروز (يكشنبه ۶ مهر) به ۱۲۳۰۰ تومان به ازاي هر كيلوگرم رسيد. هرچند كه بازار دچار ركود سنگيني بود، از سويي خريداران حاضر به پرداخت اين نرخ براي خريد مقاطع فولادي نبودند و از سوي ديگر فروشندگان بازار با اميد به استمرار روند رو به رشد قيمت در اثر بالا رفتن نرخ ارز حاضر به دادن تخفيف نبودند. درواقع اگرچه نرخ مقاطع فولادي در بازار آزاد افزايش داشته، اما به شدت از ميزان گردش كار در بازار كاسته شده و ركودي سنگين در بازار حكمفرما است. با توجه به افزايش نرخ ارز نيمايي، بهاي پايه شمش و مقاطع فولاد براي معاملات اين هفته در رينگ بورس كالا نيز به احتمال قوي رشد خواهد داشت.
منبع: دنیای اقتصاد