درحالي كه نرخ جهاني سنگ‌آهن ظرف هفته‌هاي اخير روند رو به رشدي را طي كرده و به بيشترين ميزان ظرف ۶ سال اخير رسيده و همين موضوع نيز شرايطي مطلوب را در اختيار توليدكنندگان جهاني اين محصول قرار داده است، اما توليدكنندگان سنگ آهن كشور، كمترين سود را از اين رشد جهاني نرخ كسب كرده‌اند چرا كه بهاي اين محصول در داخل كشور به صورت دستوري و با تفاوتي قابل توجه با قيمت هاي جهاني تعيين مي‌شود.
اين درحالي است كه قيمت شمش فولاد در كشور بر پايه نرخ جهاني و ارز نيمايي تعيين شده و با توجه به رقابت صورت گرفته در نهايت قيمت اين محصول در بازار داخل حتي در مواردي بالاتر از قيمت‌هاي جهاني نيز مي‌رود. بنابراين مكانيزم فعلي تعيين قيمت محصولات زنجيره فولاد تنها به سود شمش‌سازان و به زيان حلقه‌هاي بالادستي و پايين‌دستي تمام مي‌شود.
در اين شرايط و در حالي كه بخش بالادستي زنجيره فولاد از افزايش نرخ‌هاي جهاني بي‌بهره مانده پيشنهاد عرضه اين محصولات در رينگ بورس كالا براي تعيين قيمت و فروش به‌صورت جدي از سوي كارشناسان مطرح شده است. هرچند تجربه‌هاي قيمت‌گذاري دستوري در اين رينگ باعث مي‌شود توليدكنندگان اين حوزه چندان رغبتي از خود براي حضور در اين بازار نشان ندهند و در واقع اين مسير را راهگشا ندانند، اما واقعيت آن است كه رينگ بورس كالا پتانسيلي بالقوه براي تعيين قيمت و معامله محصولات به شمار مي‌رود و آوردن اين معاملات به اين حوزه زمينه واقعي شدن نرخ‌ها را فراهم مي‌كند.
اصلاح ساز و كار بورس به كمك بخش سنگ آهن مي‌آيد
بهرام شكوري رئيس كميسيون معدن و صنايع معدني اتاق بازرگاني ايران درخصوص منتفع شدن يا نشدن توليدكنندگان سنگ آهن كشور از رشد نرخ‌هاي جهاني اين محصول گفت: يكي از چالش‌هاي جدي توليدكنندگان بخش‌هاي مختلف زنجيره توليد فولاد در كشور عدم پيروي قيمت محصولات از نرخ‌هاي جهاني است به گونه‌اي كه شاهد هستيم در برخي محصولات به خصوص در بخش بالادستي زنجيره، مواد اوليه تا ۵۰ درصد زير نرخ جهاني در اختيار مصرف‌كنندگان قرار مي‌گيرد. در زنجيره فولاد شمش‌سازان از جمله واحدهايي هستند كه از اين نحوه قيمت‌گذاري منتفع شده و مواد اوليه مصرفي خود را با بهايي بسيار كمتر از نرخ جهاني خريداري مي‌كنند. همين نحوه تعيين قيمت در بالادست زنجيره فولاد باعث شده تا اتفاقات مثبت جهاني سودي براي توليدكنندگان داخلي اين بخش‌ها نداشته باشد.
شكوري در زمينه پيشنهاد استفاده از مكانيزم بورس كالا براي تعيين بهاي سنگ آهن و ساير محصولات ابتدايي زنجيره فولاد و معامله از طريق اين بازار گفت: اگر سازوكار بورس كالاي كشور تغيير كرده و مطابق با بورس‌هاي دنيا باشد، به گونه‌اي كه اين بازار محملي براي تعيين قيمت و فروش محصول بدون قيمت‌گذاري‌هاي دولتي باشد مي‌توان روي اين روش حساب باز كرد؛ اما اگر قرار باشد محصول در رينگ بورس كالا عرضه شده و از سويي تعيين نرخ پايه با نرخ ارز نيمايي باشد و از طرف ديگر كنترل‌هاي سقف قيمتي وجود داشته باشد به‌گونه‌اي كه در نهايت قيمت معامله محصول تفاوتي قابل توجه با نرخ‌هاي جهاني داشته باشد تغييري در شرايط فعلي ايجاد نمي‌شود.
او ادامه داد: اگر در حال حاضر فولادسازان با عرضه محصول خود در بورس كالا و فروش در اين بازار منتفع مي‌شوند به اين علت است كه ميزان محدودي از فولاد كشور در اين بازار عرضه مي‌شود و همين عرضه قطره چكاني باعث رقابت و بالا رفتن قيمت مي‌شود. درواقع بورس كالا تبديل به محلي براي بازارگرمي براي شمش‌سازان شده به‌گونه‌اي كه محدوديت عرضه عاملي در جهت رقابت و بالا رفتن قيمت خريد بوده و در ادامه فولادسازان مابقي محصول خود را در بازار آزاد با نرخي بالاتر به فروش مي‌رسانند. همين مكانيزم نادرست باعث مي‌شود كه حتي در برخي برهه‌هاي زماني قيمت‌هاي شمش فولاد در كشور بالاتر از بهاي جهاني برود و به اين ترتيب فولادسازان از سويي به مواد اوليه با نرخي بسيار كمتر از بهاي جهاني دست پيدا كرده و از طرف ديگر محصول خود را در بازار داخل بالاتر از قيمت جهاني به فروش برسانند.
شكوري گفت: بخش بالادستي زنجيره شامل توليدكنندگان سنگ آهن، كنسانتره و گندله به دنبال بازارسازي نيستند، بلكه به دنبال اصلاح سازوكارهاي فعلي و در ادامه استفاده از آن براي واقعي شدن نرخ هستند.
در واقع بايد ساز و كار بورس كالاي كشور به‌گونه‌اي باشد كه تمام توليدكنندگان مايل باشند محصول توليدي خود را به اين بازار آورده و از سودي مطابق با عرف دنيا بهره‌مند شوند.
رئيس كميسيون معدن و صنايع معدني اتاق ايران در ادامه به بلاتكليفي در وزارت صمت اشاره كرد و گفت: در حالي كه تغيير ضرايب قيمت‌گذاري محصولات بالادستي زنجيره فولاد را از طريق اتاق بازرگاني ايران از مدت‌ها قبل پيگير بوديم، اما تغيير وزير اين وزارتخانه و سپس تعيين سرپرست براي آن تعيين تكليف براي اين موضوع را به تعويق انداخت و در واقع باعث شد تصميم‌گيري در اين زمينه مغفول بماند. اما اميدواريم در روزهاي آتي وزير جديد از سوي رئيس‌جمهور مشخص شود تا تعيين تكليف اين موضوع كه تاثيري بسزا در سود و زيان حلقه‌هاي مختلف زنجيره دارد، مشخص گردد.
منبع: دنیای معدن