آهن پر مصرف ترین فلز صنعتی بوده که البته به صورت عنصری خالص استفاده صنعتی چندانی ندارد، بلکه این آلیاژهای آهن هستند که آن را به پرکاربردترین فلز در زندگی بشر تبدیل کرده اند. مهم ترین عنصر آلیاژی آهن، کربن بوده که بر اساس مقدار آن در ترکیب آلیاژ آهن-کربن، دو دسته ی بزرگ از آلیاژهای آهنی یعنی فولادها و چدن ها از هم تفکیک می شوند. در تعریفی عمومی و پذیرفته شده، فولادها را آلیاژهای آهن با مقدار کربن کمتر از ۲ درصد و چدن ها را آلیاژهای آهن با مقدار کربن بیشتر از ۲ درصد (تا حدود ۶ درصد) می نامند.
فولادها خانواده بزرگ و گسترده ای از آلیاژهای آهن-کربن و سایر عناصر هستند که آن ها را می توان بر اساس مقدار کربن، ترکیب شیمیایی، روش تولید، کاربرد اصلی، ویژگی های برجسته و … دسته بندی نمود. در استانداردها و مشخصات فنی مختلفی که گستره ی بین المللی، ملی و یا شرکتی دارند، از نامگذاری های مختلفی برای انواع فولادها استفاده شده است. استاندارد آلمانی DIN یکی از استانداردهای شناخته شده در عرصه جهانی است که نامگذاری فولادها طبق آن و بر اساس شماره مواد، از کاربرد زیادی برخوردار است. در ایران نیز، این نامگذاری بر اساس شماره مواد فولادها جایگاه ویژه ای در صنعت و تجارت فولادها دارد.
طبق استاندارد DIN 17007 به هر یک از مواد از جمله فولادها یک شماره منحصر به فرد با ساختار زیر اختصاص داده می شود:
همانطور که مشاهده می کنید شماره مواد فولادها با عدد ۱ شروع می شود و پس از ممیز یا نقطه، شماره ۴ رقمی که نشانگر شماره آلیاژ فولادی است، می آید. پس از شماره آلیاژ نیز، ممکن است دو کاراکتر عددی استفاده شود که مشخصات اضافی فولاد از قبیل روش فولادسازی و عملیات حرارتی یا شکل دهی را نشان می دهد. نامگذاری این دو کاراکتر مطابق با شکل زیر است:
پس از تجمیع استانداردهای آلمانی با استانداردهای اروپایی، استاندارد DIN 17007 منسوخ و DIN EN 10027-2 جایگزین آن شده است. در این استاندارد، ساختار نامگذاری فولادها بر اساس شماره مواد حفظ و شماره ۴ رقمی مربوط به شماره آلیاژ در ساختار فوق به صورت زیر مشخص شده است:
کاراکتر اول و دوم پس از یک و ممیز (نقطه) بیانگر گروه آلیاژی فولاد طبق جداول زیر است. کاراکترهای سوم و چهارم هم شماره اختصاصی هر آلیاژ در هر گروه آلیاژی است.
برای مثال:
۱- شماره ماده 1.7225 اشاره به یک فولادی دارد که ۷۲ مشخصات گروه آلیاژی آن را مشخص می کند و ۲۵ هم شماره ردیف این فولاد در گروه آلیاژی مربوط به ۷۲ است. شماره گروه ۷۲ مربوط به فولادهای ساخت و ساز کروم و مولیبدن دار با حداکثر ۰٫۳۵ درصد مولیبدن است.
۲- شماره مواد 1.4408 اشاره به یک فولادی دارد که ۴۴ مشخصات گروه آلیاژی آن را مشخص می کند و ۰۸ هم شماره ردیف این فولاد در گروه آلیاژی مربوط به ۴۴ است. شماره گروه ۴۴ مربوط به فولادهای زنگ نزن با بیش از ۲٫۵ درصد نیکل و مولیبدن دار بدون حضور نئوبیوم و تیتانیوم در ترکیب آن را دارد.
منبع: عصر مواد
