کلید فولاد و چگونگی استفاده از آن

کلید فولاد مرجعی بسیار عالی و کاربردی برای استفاده ی مهندسان و متخصصان رشته های فنی به خصوص کسانی است که با فولادها سر و کار دارند.

کلید فولاد چیست؟

کلید فولاد (key to steel) یا به زبان آلمانی (Stahlschlussel) کتابی است که اطلاعات گسترده ای از مشخصات، ویژگی ها، روش های تولید، عملیات حرارتی و کاربردهای انواع فولادها را طبق استاندارد آلمانی DIN ارائه می دهد. با تجمیع استانداردهای اروپایی، اطلاعات این کتاب بر اساس آخرین بازنگری استانداردهای EN مورد بازنگری قرار گرفته است. علاوه بر استاندارد DIN، در کلید فولاد به نامگذاری فولادها در استانداردهای دیگر و نام تجاری آن ها در شرکت های مختلف فولادساز آلمانی و غیر آلمانی هم اشاره شده است. این کتاب یک مرجع بسیار عالی و کاربردی برای استفاده ی مهندسان و متخصصان رشته های فنی به خصوص کسانی است که با فولادها سر و کار دارند. علاوه بر کتاب، نرم افزار کلید فولاد با قابلیت های بیشتر در دسترس کارشناسان و علاقمندان می باشد. شما می توانید کتاب کلید فولاد را به راحتی از بیشتر کتاب فروش های فنی و مهندسی تهیه کنید.

محتوای کلید فولاد چیست؟ در کلید فولاد چه فولادهایی معرفی شده است؟

کتاب کلید فولاد در ۱۹ فصل تدوین شده است. محتوای این ۱۹ فصل از قرار زیر می باشد:
فصل ۱: در این فصل، مشخصات چهار دسته از فولادها شامل فولادهای ساخت و ساز غیر آلیاژی (ساختمانی معمولی)، فولادهای سخت شونده سطحی (فولادهای سمانته یا سمانتاسیون)، فولادهای نیتروره شونده یا ازت کاری شونده و فولادهای خوش تراش یا اتومات معرفی شده است.

فصل ۲: در این فصل، مشخصات دو دسته از فولادها شامل فولادهای عملیات حرارتی پذیر (قابل عملیات حرارتی) و فولادهای بلبرینگ معرفی شده است.

فصل ۳: در این فصل، مشخصات سه دسته از فولادها شامل فولادهای فنر، فولادهای سخت شونده سطحی و فولادهای روزن کاری (اکستروژن) سرد معرفی شده است.

فصل ۴: در این فصل، مشخصات سه دسته از فولادها شامل فولادهای چقرمه در دمای زیر صفر، فولادهای مخازن هیدروژن تحت فشار بالا، فولادهای مقاوم به حرارت برای ماشین سازی معرفی شده است.

فصل ۵: در این فصل، مشخصات سه دسته از فولادها شامل فولادهای ریزدانه ساخت و ساز، فولادهای ساخت و ساز مقاوم در برابر هوا و فولادهای ریزدانه برای شکل دهی سرد معرفی شده است.

فصل ۶: در این فصل، فولادهای ساختمانی، ساخت و ساز و ماشین سازی معرفی شده در فصل های قبلی با استانداردهای غیر آلمانی از جمله استانداردهای آمریکایی (ASTM/SAE/AISI)، فرانسوی (AFNOR)، بریتانیایی (B.S.)، ژاپنی (JIS)، روسی (GOST)، سوئدی (SS)، اسپانیایی (UNE) و ایتالیایی (UNI) تطبیق داده شده است و نام این فولادها در آن استانداردها و ترکیب شیمیایی آن ها معرفی شده است.
فصل ۷: در این فصل، مشخصات دو دسته از فولادها شامل فولادهای ابزار کربنی و فولادهای تندبر معرفی شده است.

فصل ۸: در این فصل، مشخصات فولادهای ابزار سرد کار معرفی شده است.
فصل ۹: در این فصل، مشخصات فولادهای ابزار گرم کار معرفی شده است.

فصل ۱۰: در این فصل، برخی از فولادهای ابزار معرفی شده در فصل های ۷ تا ۹ با استانداردهای غیر آلمانی از جمله استانداردهای آمریکایی (ASTM/SAE/AISI)، فرانسوی (AFNOR)، بریتانیایی (B.S.)، ژاپنی (JIS)، روسی (GOST)، سوئدی (SS)، اسپانیایی (UNE) و ایتالیایی (UNI) تطبیق داده شده است و نام این فولادها در آن استانداردها و ترکیب شیمیایی آن ها معرفی شده است.
فصل ۱۱: در این فصل، مشخصات دو دسته از فولادها شامل فولادهای سوپاپ (شیرآلات و دریچه ها) و فولادها و آلیاژهای مقاوم در دمای بالا معرفی شده است.
فصل ۱۲: در این فصل، مشخصات سه دسته از فولادها شامل فولادهای غیر مغناطیسی، فولادهای نسوز و آلیاژهای رسانای حرارت معرفی شده است.

فصل ۱۳: در این فصل، مشخصات فولادهای زنگ نزن یا استنلس استیل های کار شده معرفی شده است.

فصل ۱۴: در این فصل، مشخصات دو دسته از فولادها شامل فولادهای زنگ نزن یا استنلس استیل های ریختگی و فولادهای نسوز ریختگی معرفی شده است.

فصل ۱۵: در این فصل، مشخصات مواد پر کننده جوشکاری برای برخی فولادهای زنگ نزن، نسوز، غیر مغناطیس، چقرمه در دمای زیر صفر و فولادهای ریختگی معرفی شده و معادل آن ها در نامگذاری انجمن جوشکاری آمریکا (AWS) هم مشخص شده است.
فصل ۱۶: در این فصل، برخی از فولادهای زنگ نزن و نسوز معرفی شده در فصل های ۱۳ و ۱۴ با استانداردهای غیر آلمانی از جمله استانداردهای آمریکایی (ASTM/SAE/AISI)، فرانسوی (AFNOR)، بریتانیایی (B.S.)، ژاپنی (JIS)، روسی (GOST)، سوئدی (SS)، اسپانیایی (UNE) و ایتالیایی (UNI) تطبیق داده شده است و نام این فولادها در آن استانداردها و ترکیب شیمیایی آن ها معرفی شده است.
فصل ۱۷: این فصل دو بخش دارد. در بخش اول، فولادها به ترتیب شماره مواد آن ها در DIN EN لیست و مرتب شده است و یک اطلاعات یک سطری شامل نام استانداردی آن فولاد در DIN EN، شماره استاندارد DIN EN آن، ترکیب شیمیایی و نام گروه یا فصلی از کلید فولاد که در آن مشخصات کامل این فولاد در آن آمده است، برای هر کدام از آن ها ذکر شده است. در این فصل، لیست همه فولادهای دارای شماره مواد ذکر شده است که به مشخصات برخی از آن ها در فصل های قبلی کلید فولاد اشاره ای نشده است. در بخش دوم، نام شرکت های تولید کننده هر فولاد بر حسب شماره مواد آن ها ذکر شده است.
فصل ۱۸: در این فصل، نام و آدرس تولید کنندگان آلمانی محصولات فولادی ذکر شده است و به هر کدام از آن ها یک کد به صورت D-XXX اختصاص یافته است که XXX شامل سه رقم ۰ تا ۹ است، مثلاً شرکت بوهلر (BOHLER) با کد D-071 مشخص شده است. در ادامه شکل (مثل میلگرد، مقاطع، ورق، تسمه، سیم و لوله) و وضعیت (مثل ریختگی، نورد، آهنگری، اکستروژن، ماشینکاری و غیره) محصولات تولیدی این شرکت ها مشخص شده است. در پایان نیز نام تجاری متداول محصولات فولادی تولید کنندگان آلمانی و معادل آن در کلید فولاد ذکر شده است.
فصل ۱۹: در این فصل، نام و آدرس برخی تولید کنندگان غیر آلمانی محصولات فولادی از کشورهای مختلف ذکر شده است و به هر کدام از آن ها یک کد به صورت YY-XXX اختصاص یافته است که YY کد حروفی هر کشور است، برای مثال US کد آمریکا و CZ کد جمهوری چک است و XXX شامل سه رقم ۰ تا ۹ مثل کد شرکت های آلمانی است. در ادامه، تمام نامگذاری های تجاری و استانداردهای غیر آلمانی که در فصل های قبل کلید فولاد معرفی شده است، به ترتیب عدد و حروف مرتب شده است و در مقابل آن ها، شماره صفحه و شماره ردیف برای جستجوی راحت تر آن در کلید فولاد و کد تولید کننده ذکر شده است. اگر نام تجاری یک فولاد یا نام آن در استانداردهای غیر آلمانی در اختیار شما باشد، به این فصل از کلید فولاد مراجعه می کنید و با جستجوی نام فولاد، کشور و شرکت تولید کننده را می شناسید، سپس به شماره صفحه ای که در آن توضیحات بیشتری در خصوص این فولاد ارائه شده است مراجعه می کنید، بر اساس شماره ردیف مشخص شده در جدول، معادل آلمانی آن فولاد و ترکیب شیمیایی آن در اختیار شما خواهد بود.

دسته بندی فولادها در کلید فولاد بر چه اساسی صورت گرفته است؟ مبنای دسته بندی فولادها در کلید فولاد چیست؟

دسته بندی فولادها در کلید فولاد بیشتر بر اساس مشخصه های کاربری و کاربرد آن ها، مشابهت های فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و نحوه ی تولید آن ها صورت گرفته است. برای مثال در گروه یک فولادهای کم کربن و کربن متوسط قرار گرفته اند که عملیات سطحی در آن ها از اهمیت برخوردار است یا در رده ی فولادهای ساختمانی معمولی هستند، یا فولادهای ابزار آلیاژی بر حسب دمای کاری آن ها در دو گروه مجزای سردکار و گرم کار دسته بندی شده اند، یا ترکیب شیمیایی و دمای کاری فولادهای ساختمانی و ماشین سازی باعث دسته بندی آن ها در گروه های مختلف فولادهای ساختمانی مقاوم تا دمای ۶۰۰ درجه سانتیگراد (گروه ۴)، فولادهای با مقاومت خزشی بالا و مقاومت دمایی تا ۹۰۰ درجه سانتیگراد (گروه ۱۱)، فولادهای نسوز با مقاومت خزشی بالا و مقاومت دمایی بالای ۹۰۰ درجه سانتیگراد (گروه ۱۲) شده است. همچنین روش تولید باعث دسته بندی مجزای فولادهای زنگ نزن به دو نوع کار شده (فصل ۱۳) و ریختگی (فصل ۱۴) شده است.

آیا همه فولادها در کلید فولاد معرفی و گروه بندی شده اند؟

در فصل ۱۷ کلید فولاد، همه ی فولادهای دارای شماره مواد ۵ رقمی 1.XXXX طبق DIN EN لیست و معرفی شده اند ولی همه ی این فولادها در گروه بندی کلید فولاد دسته بندی نشده اند. به عبارت دیگر، فولادهایی هستند که در فصل ۱۷ به آن ها اشاره شده است ولی در هیچ یک از فصل های قبلی کلید فولاد، دسته بندی نشده و مشخصات آن ها معرفی نشده است. از جمله ی این فولادها می توان به گروه فولادهای مقاوم به سایش، برخی فولادهای آلیاژی ویژه ی ماشین سازی، فولادهای ماریجینگ، فولادهای زنگ نزن با افزودنی های خاص برای کاربری های ویژه، برخی فولادهای آلیاژی و غیر آلیاژی کیفی برای مصارف ساختمانی و ماشین سازی اشاره کرد.
این فولادها دارای شماره مواد ۵ رقمی DIN EN بوده و در لیست فصل ۱۷ کلید فولاد وجود دارند ولی در گروه بندی کلید فولاد معرفی نشده اند. علاوه بر آن، برخی فولادها در کشورهای دیگر توسعه و کاربرد یافته اند. اگر این فولادها با استانداردهای DIN EN تطبیق پیدا کنند، معادل آن ها در کلید فولاد وجود دارد و به آن هم اشاره شده است، ولی اگر معادل آن فولاد در استاندارد DIN EN وجود نداشته باشد یا هنوز در این استانداردها، مشخصاتی برای آن ها تعریف نشده باشد، نمی توان سراغی از این فولادها در کلید فولاد پیدا کرد.

منبع: عصر مواد