ذخایر زمین‌شناسی سنگ‌آهن در ایران حدود ۵ میلیارد تن محاسبه و ذخیره قطعی آمارهای اعلام شده بین ۵/۲ تا ۳/۳ میلیارد تن متفاوت است؛ اگر ذخایر جدیدی کشف نشود تامین سنگ‌آهن صنایع فولاد پس از ۱۴۰۴ برای کمتر از دو دهه خواهد بود. براساس اطلاعات و آمارهای اعلام‌شده در طرح جامع فولاد برای تحقق ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ به حدود ۸۰ میلیون تن کنسانتره سنگ‌آهن نیاز است.
این در حالی است که ظرفیت تولید تا پایان سال ۱۳۹۸ به میزان ۵۹ میلیون تن بوده و برآوردهای انجام‌شده نشان می‌دهد در افق ۱۴۰۴ باید ۱۶۲ میلیون تن سنگ‌آهن خام استخراج شود، در صورتی که در سال ۱۳۹۷ مقدار استخراج سنگ‌آهن تنها ۸۷ میلیون تن بوده که امسال به حدود ۹۳ میلیون تن رسیده است.
ناصر تقی‌زاده، مدیر عامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو البته نگاه دیگری دارد. وی با اشاره به این مطلب که با فرض آنکه ۸۰ درصد از ظرفیت ۵۵ میلیون تنی فولاد را تولید کنیم، افزود: سنگ‌آهن خام موردنیاز برای این مقدار، ۱۳۰ میلیون تن است و با فرض رشد سالانه ۵/۱ درصد ذخایر قطعی کشور، طی سال‌های آتی مشکل تامین سنگ‌آهن نداریم. وی می‌افزاید: در هر صورت توجه به اکتشافات و استمرار آن با حمایت‌های دولت و بخش‌خصوصی باید در سرلوحه برنامه‌های کشور قرار گیرد. با توجه به اینکه مزیت اصلی زنجیره ارزش، تولید فولاد در کشور است، پراکندگی کارخانه‌های فولاد در کشور به همراه مسائل موجود در حمل‌ونقل ریلی سبب می‌شود تا واردات سنگ‌آهن به‌صرفه نباشد.
تقی‌زاده توضیح داد: البته احداث واحدهای فولاد‌سازی جدید در سواحل جنوبی کشور با هدف اصلی صادرات محصولات در دستور کار شرکت‌های بزرگ از جمله چادرملو است. یکی از این طرح‌ها در بندر چابهار است و تامین سنگ‌آهن آن هم از کشور استرالیا در نظر گرفته شده است.
مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی در این خصوص گفت: چادرملو در برنامه امسال خود، استخراج ۱۵ میلیون تن سنگ‌آهن، تولید ۵/۹ میلیون تن کنسانتره آهن، ۵۰۰ هزارتن سنگ‌آهن دانه‌بندی، ۷/۳ میلیون تن گندله، ۵/۱ میلیون‌تن آهن اسفنجی و تولید یک میلیون تن شمش فولاد را پیش‌بینی کرده است.
وی افزود: این شرکت تاکنون ۴۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال به طور مستقیم و مبلغ ۲۶ هزار و ۵۱۳ میلیارد ریال به‌صورت مشارکت و خرید سهام سایر شرکت‌های تولیدی و در مجموع مبلغ ۷۵ هزار میلیارد ریال در اجرای طرح‌ها سرمایه‌گذاری کرده است.
وی در ارتباط با تامین مالی طرح‌های توسعه‌ای گفت: تمام طرح‌های شرکت از محل منابع داخلی بوده که شامل آورده سهامداران (افزایش سرمایه) و اخذ تسهیلات از سیستم بانکی کشور است.
تقی‌زاده در ارتباط با اصلاح عوارض صادراتی برای سنگ‌آهن و تعریف مشخص از مقوله خام‌فروشی در کشور گفت: از نظر تولیدکنندگان سنگ‌آهن، خام‌فروشی یعنی صادرات سنگ‌آهن خام استخراجی از معدن که در کل کشور تاکنون چنین کاری صورت نگرفته است. سنگ‌آهن برای مصرف در صنایع فولاد بیشتر به روش کوره بلند و احیای مستقیم به ترتیب به صورت دانه‌بندی شده در اندازه‌های صفرتا۱۰ میلی‌متر (Fine Ore) و ۱۰ تا۲۵میلی‌متر (Lump Ore)، پرعیار‌سازی به‌صورت پودر کنسانتره سنگ‌آهن قابل تبدیل به گندله (Pellet Feed) تولید و به بازار عرضه می‌شود. مدیرعامل چادرملو افزود: در ایران بیش از ۸۵ درصد صنایع فولاد به روش احیای مستقیم فعال هستند که مصرف‌کننده کنسانتره سنگ‌آهن با عیار (Fe) بیش از ۶۷ درصد است. همچنین تنها مصرف‌کننده سنگ‌آهن دانه‌بندی ذوب‌آهن اصفهان است. وی ادامه داد: از طرفی تولیدکنندگان کنسانتره سنگ‌آهن حدود ۱۰ شرکت بزرگ هستند که ۸۵ درصد تولیدات کشور توسط آنها صورت می‌گیرد و همچنین صادرات کنسانتره سنگ‌آهن به علت نیاز صنایع فولاد داخل صورت نمی‌گیرد.
موافق صادرات مواد اولیه نیستیم
تقی‌زاده تصریح کرد: به طور کلی، ما موافق صادرات مواد اولیه نیستیم، اما اگر موجودی مازاد بر مصرف داخلی داشتیم بهتر است بدون وضع عوارض آن را صادر کنیم تا ضمن ارزآوری و اجرای طرح‌های توسعه، از تعطیلی و توقف تولید معادن و بیکاری (با توجه به اینکه عمده معادن در مناطق دورافتاده است) جلوگیری کنیم.
وی در پایان گفت: تولیدکنندگان سنگ‌آهن پیشنهاد کرده‌اند که دولت در مسائل مربوط به شرکت‌های خصوصی سنگ‌آهن و تولیدکنندگان معادن کوچک از قبیل قیمت‌گذاری، سهمیه‌بندی و عوارض صادراتی دخالتی نکند.
وی بر این باور است که سنگ‌آهنی‌ها توانایی توافق با فولادسازان را دارند و لازم نیست دولت برای بخش‌خصوصی مبنای نرخ تعیین کند، تولیدکنندگان بازار داخل و صادرات را درکنار هم حفظ می‌کنند و نیازی به وضع عوارض صادراتی نیست.
منبع: دنیای‌اقتصاد