در نگاه نخست، صنعت فولاد جزو یکی از صنایع آلاینده به شمار می رود، اما این در حالی است که با به روز شدن فناوری این واحدها و همچنین نصب غبارگیرهایی برای جذب غبار و همچنین تصفیه خانه های مدرن برای پساب می توان میزان آلودگی در این واحدها را به حداقل ممکن رساند.
مجید محمودی کارشناس فولاد درباره آلایندگی در صنعت فولاد در گفت وگو با صمت اظهار کرد: در دنیا فولادسازی به صورت معمول به روش کوره بلند انجام می گیرد که در این روش برای احیای سنگ آهن از کک استفاده می شود که این فرآیند به شدت آلوده کننده هوا است، مگر اینکه واحدها، تمهیداتی برای آن اندیشیده باشند. یکی از این تمهیدات، نصب فیلترهایی برای کک سازی است که البته این موضوع قدری هزینه بر است.
محمودی در ادامه توضیح داد: در ایران تنها واحد فولادسازی که با روش کوره بلند کار می کند، ذوب آهن اصفهان است که این واحد نسبت به سایر واحدهای فولادسازی آلودگی بیشتری دارد. ذوب آهن اصفهان، برای احیای سنگ آهن از زغال سنگ استفاده می کند و بخش کک سازی بسیار آلوده کننده ای دارد که باید به فیلترسیون مجهز شود که بسیار هزینه بر است.
البته این واحد طی سال های گذشته چند طرح برای کاهش آلودگی خود اجرا کرده است. محمودی در ادامه خاطرنشان کرد: در کل واحدهای فولادی در کشور برای احیای سنگ آهن از گاز طبیعی به جای زغال سنگ استفاده می کنند و گاز طبیعی یک انرژی پاک به شمار می رود و کشورهایی که گاز در اختیار ندارند، این انرژی برای آنها یک انرژی گران به شمار می رود.
کشورهایی مانند چین و ژاپن از زغال سنگ استفاده می کنند، چراکه گاز برای آنها بسیار گران تمام می شود. وی همچنان در ادامه یادآور شد: برخی واحدهای فولادی در چین به شدت آلودکننده شده بودند که در این راستا این کشور برخی واحدهای خود را تعطیل کرد و هم اکنون نیز در حال اصلاح فرآیندهای فولادسازی در جهت کاهش آلودگی است.
این درحالی است که هم اکنون برخی کشورهای اروپایی فرآیند کوره بلند خود را به گونه ای اصلاح کرده اند که آلودگی های آن به حداقل ممکن رسیده، اما کشور چین هنوز از این نظر از اروپایی ها عقب مانده است.
این کارشناس فولاد در ادامه خاطرنشان کرد: در ایران بیشتر واحدهای فولادی با روش احیای مستقیم از گاز بهره می گیرند و در این راستا میزان آلودگی های آن در حداقل ممکن است. محمودی در پاسخ به این پرسش که روش (پرد) که فناوری ایرانی است از نظر آلودگی چگونه است، عنوان کرد: فناوری (پرد) از نظر آلایندگی با میدرکس که روش احیای مستقیم است، تفاوتی ندارد و فرآیند تولید آن فرآیند پاکی است.
وی ادامه داد: سنگ آهن اگر دارای گوگرد بالایی باشد، احیای آن سبب آلایندگی بیشتری می شود. برخی واحدها در زنجیره تولید فولاد بیشتر آلاینده هستند، برای نمونه واحدهای گندله سازی نسبت به سایر واحدها آلاینده ترند.
این کارشناس فولاد افزود: در فولادسازی هنگام شارژ آهن اسفنجی غبار بسیاری ایجاد می شود که اگر غبارگیرهای مناسبی در این واحدها نصب نشود، به شدت محیط را آلوده می کند.
محمودی ادامه داد: فرآیند احیای مستقیم در فولادسازی نسبت به کوره بلند هرچند پاک تر است اما نصب غبارگیر برای این واحدها ضروری به شمار می رود. وی تاکید کرد: اگر کنترل لازم روی واحدهای فولادی انجام نگیرد می توان اذعان کرد که صنعت فولاد یک صنعت آلاینده است، البته این آلاینده هایی که عنوان شد بیشتر مربوط به آلایندگی هوا است که در زمینه سایر موارد باید آلایندگی را به حداقل ممکن رساند.
محمودی به تصفیه خانه های واحدهای فولادی نیز اشاره کرد و گفت: اگر تصفیه خانه های واحدهای فولادی چرخه آب مصرفی را به کارخانه بازنگردانند و به محیط زیست بازگردد، به شدت آب را آلوده خواهند کرد، از این رو فولادسازان بزرگ حتما باید تصفیه خانه های مدرن داشته باشند و پساب های صنعتی را به هیچ عنوان به محیط بازنگردانند و پس از تصفیه دوباره آن را مورد استفاده قرار دهند که این موضوع از یک سو سبب صرفه جویی در مصرف آب می شود و از سوی دیگر از آلوده شدن آب پیشگیری به عمل می آورد. وی در پایان تاکید کرد: واحدهای فولاد اگر غبارگیرها را برای پیشگیری از آلودگی هوا نصب کنند و به تصفیه خانه های مدرنی برای پساب آب مجهز باشند، می توان اذعان کرد که صنعت فولاد جزو صنایع پاک به شمار می رود.
واحدهای نورد در۶۰ کیلومتری شهرها
واحدهای نورد در۶۰ کیلومتری شهرهاهمچنین زکریا نایبی مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز درباره آلایندگی واحدهای پایین دست صنعت فولاد در گفت وگو با صمت اظهار کرد: براساس آیین نامه سازمان محیط زیست کشور، واحدهای نورد هر ۳ ماه یکبار باید کوره های خود را آنالیز کرده و نتیجه آن را برای اداره محیط زیست ارسال کنند. براساس این آیین نامه، حدود مجاز گازهایی که این کوره ها ایجاد می کنند براساس استاندارد مشخص خواهد شد که واحدهای نورد ملزم به رعایت آن هستند. نایبی در ادامه خاطرنشان کرد: شرکت های نورد در کشور چون از گاز طبیعی استفاده می کنند، بیشتر این استانداردها را رعایت می کنند.
استفاده از مازوت و گازوئیل آلایندگی بیشتری به همراه دارد تا استفاده از گاز طبیعی. وی همچنین یادآور شد: از سوی دیگر موضوع این است که واحدهای نوردی در ۵۰ تا ۶۰ کیلومتری شهرها ایجاد شده اند و برای شهرها آلایندگی به همراه ندارند. مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز در ادامه خاطرنشان کرد: واحدهای نورد باید غبارگیرها و سیستم تصفیه مناسبی نصب کنند تا میزان آلایندگی آنها به حداقل ممکن برسد.