پس از طی چند هفته بی‌ثباتی و توام با تلاطم در بازار مقاطع طویل استیل بالاخره این بازار روی آرامش را به خود دید و روند سرسام‌آور قیمتی وارد فاز نزولی شد به گونه‌ای بازار آزاد این محصول مجدد تجربه ورود به کانال ۹ هزار تومان را داشت. نبود تقاضای واقعی از بخش مصرف برای این محصولات در کنار اما و اگرهای عرضه و همچنین سفته بازی از ویژگی های مهم این بازار بود. البته یکی از فعالان بازار نظر قابل توجهی داشت و معتقد بود؛ عزم معاونت معدنی وزارت صمت برای کنترل بازار استیل برای اثبات توانایی، عامل دیگری جهت کنترل این بازار تلقی می‌شود.
پیش‌بینی کاهش قیمت ها که محقق شد
در حالی که مقاطع طویل استیل ظرف هفته های گذشته با افزایش سرسام‌آور قیمتی همراه بودند و سرعت رشد بهای این محصولات به مراتب بیشتر از رشد نرخ ارز شده بود، به‌طور مرتب در گزارش‌های پیشین هشدارهایی مبنی بر عدم تداوم این روند افزایشی داده شد. با توجه به اینکه انبارهای محصولات استیل انباشته از محصول هستند و تقاضای واقعی از بخش مصرف نیز در این بازار به شدت کاهش پیدا کرده، پیش‌بینی ریزش بازار دور از انتظار نبوده و این وعده در نهایت در روزهای اخیر عملی شد. معاملات مقاطع استیل بورس کالا در روز چهارشنبه اول مرداد افت قابل توجه بهای محصولات را تجربه نمود. درحالی که هفته گذشته نیز افزایش عرضه سبد تیرآهن و میلگرد از سوی شرکت ذوب آهن توانسته بود این بازار متلاطم را تاحدی آرام کند، این هفته نیز استمرار روند عرضه توانست باعث ریزش بیشتر قیمت ها شود. اتفاق جالب توجه دیگر رینگ معاملات میلگرد دیروز کاهش بها در معاملات ابتدا و انتهایی روز بود، در واقع نه تنها نرخ فروش نسبت به هفته قبل کاهش داشت که علاوه بر آن در معاملات یک روز نیز قیمت ها افت پیدا کردند. میانگین قیمت هر کیلوگرم میلگرد در عرضه سبد میلگرد مخلوط ذوب آهن نیز ۷ هزار و ۵۹۰ تومان بود که با احتساب مالیات ارزش افزوده و حق کارگزار بهای این محصول به ۸ هزار و ۳۰۰ خواهد رسید، این رقم نسبت به بهای محصول در بازار آزاد به مراتب کمتر می باشد.
سراشیبی سقوط قیمت در بازار آزاد
بررسی‌های میدانی از بازار آزاد مقاطع طویل استیل نیز حاکی از کاهش قیمت و نبود خریدار است. اگرچه بخشی از این افت از کاهش بهای دلار نیز نشات می‌گیرد اما علت اصلی این موضوع اشباع انبار و نبود خریدار در بازار است. در واقع در شرایط فعلی خریداران تعیین‌کننده قیمت محصول در بازار هستند. وضعیت بازار مقاطع استیل به نحوی شده که امروز قیمت میلگرد نیشابور در انبار تهران پایین تر از نرخ فروش کارخانه در رینگ معاملات بورس کالا بوده، چرا که انبارها انباشته از محصول‌های قبلی است و صاحبان کالا برای آنکه از فرصت بالا بودن قیمت استفاده کنند به دنبال خریدار هستند. در این شرایط افرادی که با فرض تداوم نرخ و برای حفظ سرمایه‌های خود به این بازار هجوم برده بودند درحال زیان هستند و به نظر می‌رسد که بازار پس از طی یک دوره افراطی رشد وارد دوره ریزش شده است. در حالی که در روزهای گذشته بهای میلگرد از ۱۱ هزار تومان نیز فراتر رفته بود، در روز چهارشنبه اول مرداد میلگرد سایز ۱۴ تا ۳۲ به کانال ۹ هزار و ۹۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم رسید. قیمت این محصولات نسبت به بهای روز پیشین خود در هر کیلوگرم افت ۳۰۰ تومانی داشته و پیش‌بینی می‌شود باتوجه به نبود مشتری در بازار این روند کاهشی در روزهای آینده ادامه یابد.
عدم عرضه شمش به کنترل بازار مقاطع کمک کرد
به گفته یکی از فعالان بازار؛ قرار بود آخرین عرضه شمش در تیر در روز سه شنبه -سی و یکم- صورت گیرد، کافی نبودن سبد های عرضه باعث شد تا این معاملات صورت نگیرد. اگرچه واحدهای پایین دستی استیل با کمبود مواد اولیه روبرو هستند اما عدم عرضه شمش به کمک بازار مقاطع استیل آمد و از رشد بهای این محصولات در روز چهارشنبه جلوگیری نمود. اگر شمش استیل در روز سه‌شنبه عرضه می‌شد باتوجه به نیاز تولیدکنندگان طبیعتاً قیمت بالا می‌رفت و همین موضوع به‌عنوان سیگنالی مثبت برای معاملات مقاطع عمل می‌کرد. استمرار روند کاهش بهای مقاطع استیل تا هفته بعد باعث می‌شود که در معاملات بعدی شمش در رینگ بورس کالا دیگر تولیدکنندگان با طمع خرید به هر قیمت و فروش با نرخ بالا اقدام به اعلام قیمت‌های بسیار زیاد نکرده و سقف قیمتی به‌صورت طبیعی کنترل شود.
نمایان شدن بیم و امیدهای قیمتی در بازار استیل
حمیدرضا رستگار، رئیس اتحادیه فروشندگان آهن و فولاد در خصوص علت بی‌ثباتی در بازار محصولات استیل گفت: آهن و استیل در تمام دنیا جزو کالاهای استراتژیک به شمار می‌رود که همین امر اهمیت این کالا را نمایان می‌کند. خوشبختانه در سال های گذشته ظرفیت سازی خوبی که در زمینه حلقه های مختلف زنجیره استیل سازی در کشور اتفاق افتاده باعث شده تا امروز کشور از واردات انواع و اقسام آهن‌آلات صنعتی و ساختمانی بی نیاز شود. با وجود این بازار محصولات استیل کشور طی ماه های اخیر و به خصوص هفته های گذشته نوسانات قابل توجهی داشت که این امر به طور مستقیم از واقعیت های اقتصاد ایران نشات گرفته است. واقعیت های اقتصادی کشور در گروه‌های مختلف فعالیت اقتصادی نمود داشته و تمام افراد مشاهده کرده‌اند که با تغییر نرخ ارز، بهای تمام کالاها تغییر می‌کنند.
او ادامه داد: در حالیکه در سال های گذشته همواره بر تفکیک اقتصاد از نرخ ارزهای خارجی و به خصوص دلار تاکید شده و تلاش هایی در زمینه جداسازی اقتصاد داخلی با ارزش ارز خارجی صورت گرفته اما همچنان شاهد وابستگی شدید حوزه‌های مختلف به نرخ ارز هستیم. با رشد نرخ دلار نرخ تمامی کالاها نیز تغییر می‌کند. در یک ماه اخیر شاهد بی سابقه‌ترین رکوردزنی در بازار ارز بودیم و نرخ دلار به بیشترین رقم تاریخی خود رسید که این موضوع اثر خود را در بهای تمامی کالاهای تولید داخل نیز برجای گذاشت.
وی در ادامه افزود: درحالی بهای بسیاری از محصولات با افزایش نرخ ارز ظرف هفته‌های اخیر بالا رفته که بخش قابل توجهی از این محصولات وابستگی ارزی ندارند اما به‌نظر می‌رسد تمامی کالاها به نرخ ارز چسبندگی پیدا کرده و نتیجه آن نیز در بازار استیل مشاهده می شود. اما باید اذعان کرد که بهای بسیاری محصولات از جمله محصولات استیل واقعی نیست. قیمت واقعی یک کالا قیمت تمام شده تولید آن با احتساب مالیات و میزان مشخصی سود متعارف و قانونی می باشد. متاسفانه برخی تولیدکنندگان استیل و محصولات استیل این قانون قیمت‌گذاری را رعایت نکرده و از فرصت افزایش نرخ ارز برای رشد بهای محصول استفاده می‌کنند. درحالی که موضوع توزیع محصول در بازار رها شده و این چنین گرانی هایی ساده‌تر امکان‌پذیر می باشد.
رئیس اتحادیه فروشندگان آهن و استیل افزود: درحالی که کشور تحت شدیدترین تحریم ها بوده و رویه اقتصادی در نظر گرفته شده در این سال ها اقتصاد مقاومتی است، انتظار می‌رود تمامی برنامه‌ریزی‌های کشور و بازار دقیق تر و جامع تر صورت گیرد.
بهای شمش در بورس کالا واقعی نیست
رستگار در زمینه افزایش نرخ شمش استیل در رینگ معاملاتی بورس کالا و همچنین افزایش سرسام‌آور بهای این محصول در بازار آزاد نیز گفت: قیمتی که درحال حاضر شمش در بورس کالا و بازار آزاد به فروش می‌رود نرخ واقعی این محصول نیست. قیمت پایه عرضه شمش در بورس کالا که حدود ۶ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم می‌شود بهای واقعی این محصول بوده اما رقابت برای خرید با توجه به کمبود عرضه نرخ این محصول را به حدود ۹ هزار تومان نیز می‌رساند. این رشد قابل توجه بها در هر عرضه نشان از این دارد که در کشور برنامه‌ای برای کنترل قیمت وجود ندارد. هیچ یک از محصولات زنجیره فولاد با قیمت واقعی فروش نمی‌روند و حباب قابل توجهی در قیمت معامله آنها وجود دارد.
وی ادامه داد: کاهش ارزش پول ملی باعث شده تا افرادی به صورت برنامه‌ریزی شده به این حوزه ورود کرده و قیمت را تغییر دهند و در این میان سود هنگفت و نامتعارفی نیز کسب کنند. البته این افراد فقط در حوزه آهن و استیل فعال نیستند و در تمام حوزه های اقتصادی کشور رخنه کرده و باعث به هم ریختگی قیمت ها می‌شوند. مبارزه با این افراد تاثیر مثبتی در کنترل بازار خواهد داشت.
رستگار گفت: براساس آمار رسمی و ارزیابی بازار میزان تولید مقاطع طویل استیل در اغلب محصولات بیش از نیاز مصرف داخلی کشور و حتی توان صادراتی است. همان گونه که در این سال ها صادرات به خاطر شدت گرفتن تحریم ها بسیار دشوار شده و میزان صادرات رقمی مشخص و محدود است. گران شدن سرسام‌آور کالایی که بازار مصرف داخلی آن با مازاد روبرو بوده و امکان صادرات نیز ندارد جزو عجایب بازارهای ایران بوده که توجیه‌پذیر نیست. البته صادرات مواد میانی زنجیره -شمش استیل- درحالی که تولیدکنندگان پایین‌دستی زنجیره نیاز به این محصول داشتند یکی از دلایل افزایش رقابت برای خرید شمش ظرف ماه‌های اخیر و در نتیجه رشد بهای محصولات بوده است.
دشواری پیش‌بینی بازار از این پس
حمیدرضا رستگار در زمینه پیش‌بینی بازار محصولات استیل در هفته‌های پیش رو گفت: هرگونه اظهارنظری در زمینه این بازار با توجه به پیچیدگی های اقتصادی کشور و شرایط خاص تحریم خارجی و حتی تحریم داخلی بسیار دشوار است. در واقع متغیرهای بسیاری در بازار ایران حکم فرما بوده که تعدد این متغیرها این بازار را پیش‌بینی نا‌پذیر می‌کند. درحالی که دنیا با یک نرخ ارز روبرو است ما در کشور ارز سنایی، ارز نیمایی و حتی ارز فردایی داریم. در کنار تمامی این موارد متاسفانه چشم‌انداز جذابی نیز برای آینده اقتصادی کشور پیش‌بینی نمی‌شود و همین امر نیز شرایط بازار را دشوارتر می‌کند.
وی ادامه داد: گویا هدف جامع و مشترکی در کشور برای بهبود اوضاع وجود ندارد. امروز اقتصاد ایران نیاز به قوانین جامعی دارد که تمام جوانب امور در آن سنجیده شده باشد و از دخالت افراد غیرمتخصص در هر بخشی جلوگیری کند. البته در این سال ها همواره نحوه تصمیم‌گیری ها در بخش های مختلف اقتصادی و صنعتی غیرجامع و غیرکارشناسی بوده است. به عنوان نمونه اتحادیه آهن و استیل با سابقه بیش از نیم قرن و هزاران نفر عضو صنفی شناسنامه دار و ضابطه مند در جریان تصمیم گیری برای بخش استیل کشور نیست. این موضوع نشان از ضعف وزارت صمت و ضعف بورس کالا دارد که در تصمیم‌گیری خود بهایی به تشکل‌های تخصصی نمی‌دهد و نتیجه چنین تصمیم‌گیری هایی نیز دامن زدن به آشفتگی های بازار است. اگر تمام افراد به قانون در جایگاه خود پایبند بودند و از نظرات تشکل‌های تخصصی استفاده می‌کردند امکان جلوگیری از بسیاری آشفتگی ها در بخش تولید و بازار وجود داشت.
منبع: دنیای اقتصاد