در حالی که قیمت نیکل در نیمه دوم سال ۲۰۱۹ کانال ۱۸ هزار دلار به ازای هر تن را نیز تجربه کرد، افت تقاضا برای این فلز، در نیمه نخست سال‌جاری میلادی، نرخ آن را به کانال ۱۱ هزار دلار به ازای هر تن رساند. البته این روند کاهشی ادامه دار نشد و از سرگیری فعالیت های اقتصادی در چین زمینه ساز رشد بهای این محصول نیز شد. چین بزرگ ترین بازار مصرف نیکل در دنیا به شمار می‌رود و عمده تقاضای این در صنعت استیل چین رقم می‌خورد. اگرچه شیوع ویروس کرونا در ماه های نخست امسال تولید و مصرف استیل این کشور را تحت الشعاع قرار داد اما نتوانست تاثیری در تولید کاتد نیکل چین بگذارد.
نه تنها از تولید نیکل چین در این مدت کاسته نشده بلکه در نیمه نخست امسال بر سطح تولید آن نیز افزوده شد. در حالی که تقاضای جهانی برای این فلز محدود شده، در عین حال روند افزایشی تولید نیز ادامه دارد، پیش بینی می‌شود امسال نیکل در دنیا با مازاد عرضه ۱۱۵ هزار تنی مواجه شود. هرچند معامله گران نیکل دنیا معتقدند با توجه به احتمال اجرایی شدن ممنوعیت صادرات کنسانتره نیکل اندونزی از ماه های آینده این بازار با وجود مازاد عرضه وارد فاز کاهشی نخواهد شد. در این میان نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا در ماه نوامبر نیز پارامتر تاثیرگذار دیگری در آینده میان مدت این بازار است که نباید از آن غافل شد.
نگاهی به معادن و میزان تولید جهانی نیکل
براساس اطلاعات سازمان زمین شناسی ایالات متحده آمریکا، یک درصد از عناصر پوسته زمین مربوط به فلز نیکل است. میزان منابع نیکل دنیا معادل حداقل ۱۳۰ میلیون تن برآورد می‌شود. از این میزان ۸۹ میلیون تن در شرایط فعلی معدن‌کاری دنیا قابل بهره‌برداری است و جزو ذخایر قابل برداشت این فلز محاسبه می‌شود. از ذخایر قابل بهره برداری نیکل در دنیا به ترتیب ۵/ ۲۳ درصد به اندونزی، ۵/ ۲۲ درصد به استرالیا، ۳/ ۱۲ درصد به برزیل، ۷/ ۷ درصد به روسیه و ۲/ ۶ درصد به کوبا تعلق دارد و فیلیپین، چین و کانادا نیز در رتبه‌های بعدی این ذخایر معدنی قرار دارند. همچنین گفته می‌شود مجمع الجزایر کالدونیا نیز دارای ذخایر قابل توجهی از این فلز است اما برآورد دقیقی از میزان ذخایر این کشور وجود ندارد.
در سال ۲۰۱۹ میلادی ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن نیکل معدنی در دنیا تولید شده که به ترتیب کشورهای اندونزی، فیلیپین، روسیه، کالدونیا، کانادا و استرالیا و برزیل در رتبه‌های اول تا هفتم تولید این ماده معدنی در دنیا قرار گرفته‌اند. عمده فلز نیکل تولیدی در دنیا در ساخت آلیاژها به خصوص استنلس استیل به‌کار می‌رود؛ ۴۷ درصد از این فلز در ساخت آلیاژهای فولادی و استیل به کار رفته، ۴۱ درصد از مصرف این فلز نیز مربوط به تولید نانوفروآلیاژها و سوپرآلیاژها می‌شود، ۷ درصد از تولید نیکل به تجهیزات الکترونیک و ۵ درصد به سایر مصارف این فلز اختصاص دارد.
برآوردها از افزایش بازار مصرف این فلز با گذشت زمان و رشد تکنولوژی حکایت دارد. نیکل در باتری وسایل نقلیه الکتریکی به مصرف می‌رسد و حرکت دنیا به سمت استفاده از این وسایل در سال های آینده می‌تواند بازار مصرف این فلز را با رونق قابل توجهی روبه‌رو کند. البته باتوجه به کندی حرکت برای جایگزینی وسایل نقلیه برقی با وسایل نقلیه متداول فعلی، این تغییر در بازار تقاضا به کندی صورت خواهد گرفت و همچنان در سال‌های آینده نیز عمده تقاضا برای نیکل از سمت بخش استیل خواهد بود.
بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نیکل دنیا
چین بزرگ ترین بازار مصرف نیکل دنیا به شمار می‌رود، این کشور تنها سهم ۴ درصدی از تولید معدنی این فلز را در اختیار دارد، بنابراین عمده نیاز این کشور به نیکل از طریق واردات تامین می‌شود. براساس اطلاعات سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۱۹ میلادی ۸۴ درصد وزنی واردات سنگ و کنسانتره نیکل دنیا مربوط به چین بوده است. این کشور عمده نیکل معدنی خود را از طریق فیلیپین و اندونزی تامین می‌کند، بنابراین بازار نیکل چین به شدت متاثر از مناسبات بین‌المللی است، تصمیمات دولت اندونزی برای ممنوعیت صادرات سنگ و کنسانتره از این کشور یا افزایش تعرفه‌های صادراتی که از سال گذشته مطرح شده می‌تواند تولیدکنندگان کاتد چین را که وابسته به واردات این محصول هستند، به‌شدت متاثر کند.
همچنین چین در رتبه اول واردات نیکل تصفیه شده -کاتد نیکل- دنیا نیز قرار دارد، این کشور در سال ۲۰۱۹ معادل ۱۹۴ هزار تن شمش نیکل وارد کرد که این رقم معادل ۲/ ۲۱ درصد تجارت جهانی این محصول بود. روسیه با صادرات ۸۸ هزار تن نیکل تصفیه شده و سهم ۴۵ درصدی در رتبه اول تامین شمش نیکل این کشور قرار دارد، استرالیا نیز با سهم ۲۴ درصدی و کانادا با سهم ۷ درصدی در رتبه‌های بعدی صادرات این محصول به چین قرار گرفته‌اند.
افزایش تولید همزمان با شیوع کرونا
شیوع ویروس کرونا در چین بر بسیاری از فعالیت‌های صنعتی این کشور اثر گذار شد و حتی تولید را تحت‌الشعاع قرار داد اما به گزارش آنتیک یا همان مرکز ارائه اطلاعات فلزی چین، میزان تولید کاتد نیکل چین در نیمه ابتدایی سال ۲۰۲۰ تحت‌تاثیر شیوع ویروس کرونا با افت تولید روبه‌رو نشده و نه‌تنها میزان تولید این فلز در این کشور کاهش پیدا نکرده که در برخی ماه‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش نیز داشته است. میزان تولید نیکل کاتد چین در ماه ژوئن سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۸/ ۱۰ درصدی داشته و میزان تولید کاتد نیکل در این زمان به ۱۵ هزار و ۹۹ تن رسیده است. همچنین این موسسه اعلام کرده که تولیدکنندگان کاتد نیکل چین برای ماه‌های پیش‌رو نیز برنامه کاهش تولید ندارند و طبق برآورد میزان تولید کاتد نیکل چین در نیمه دوم سال ۲۰۲۰ تقریبا معادل میزان تولید این محصول در سال قبل خواهد بود.
بازگشت به مدار صعود
تبعات شیوع ویروس کرونا در دنیا و افت تقاضا برای انواع فولاد از جمله استنلس استیل کاهش تولید این محصولات را درپی داشته که همین موضوع نیز توانسته بازار مصرف نیکل را محدود کند. پیش از شیوع ویروس کرونا و در نیمه دوم سال ۲۰۱۹ بهای نیکل وارد فاز افزایشی با شیب بالایی شد به شکلی که بهای هر تن از این فلز که در نیمه ابتدایی این سال در کانال ۱۱ تا ۱۳ هزار دلار به ازای هر تن قرار داشت، کانال ۱۸ هزار دلاری را نیز تجربه کرد. اما شیوع ویروس کرونا در ماه های ابتدایی سال ۲۰۲۰ و درگیری تقریبی تمام اقتصادهای دنیا و به خصوص چین به‌عنوان بزرگ‌ترین متقاضی نیکل دنیا با شیوع ویروس کرونا توانست از شدت و حدت این بازار کاهش داده و مجدداً بهای هر تن نیکل در بورس فلزات لندن به کانال ۱۱ هزار دلار به‌ازای هر تن نیز برسد.
اما در یک ماه اخیر فلز نیکل شاهد روند صعودی قیمت با شتاب قابل تاملی بود هرچند که این سیر افزایشی در روزهای اخیر متوقف شده است. با این وجود بهای نیکل در روز هفدهم جولای نسبت به نرخ آن در روز ابتدایی این ماه افزایش ۷/ ۵ درصدی را تجربه کرده و بهای کاتد نیکل پس از ۶ ماه مجدد به کانال ۱۳ هزار دلار برای هر تن وارد شده است. درحالی بهای نیکل در این زمان به فاز ۱۳ هزار دلار به‌ازای هر تن وارد شده که بازار این محصول شاهد رشد تقاضا نیز نبوده و حتی موجودی کاتد نیکل در انبار بورس فلزات لندن نیز طی یک ماه اخیر افزایش داشته است.
حرکتی خلاف اصول بازار
موسسه متال ماینر که منبعی درخصوص روند قیمتی و برآورد آینده بازار جهانی فلزات به‌شمار می‌رود، در گزارشی به بررسی روند قیمتی فلز نیکل در ماه های اخیر و علل مغایرت بهای این محصول با اصول بازار پرداخته است. این موسسه در گزارش خود به شرایط مازاد عرضه نسبت به تقاضا برای نیکل اشاره می‌کند، براساس نتایج داده‌های گروه بین‌المللی مطالعات نیکل در ۴ ماه نخست سال جاری میلادی، بازار نیکل با مازاد عرضه ۵۳ هزار و ۹۰۰ تنی روبه‌رو شده، در حالی که در مدت مشابه سال ۲۰۱۹ این بازار با مازاد عرضه ۳۲ هزار و ۵۰۰ تنی برای نیکل روبه‌رو بوده و به این ترتیب میزان مازاد تولید به عرضه این محصول در این زمان رشد ۶۶ درصدی داشته است. همچنین برآوردها از استمرار روند مازاد عرضه نسبت به تقاضا برای نیکل در بازارهای جهانی حکایت دارد.
البته در این گزارش به نقل از جیم لنون به عنوان یکی از تحلیلگران بازار نیکل به ارائه تخفیف‌های بی‌سابقه در زمینه فرونیکل و NPI (nickel pig iron) اشاره شده است. لنون می‌گوید محدودیت تقاضا برای نیکل در بازار این محصولات اثرگذار شده به نحوی که تجار فروشنده فرونیکل برای فروش هر تن محصول حاضر به تخفیف ۱۵۰۰ دلاری به‌ازای هر تن محصول و تخفیف ۵۰۰ دلاری برای هر تن NPI نیز هستند. این تحلیلگر بازار نیکل از برآوردهای مازاد عرضه ۱۱۵ هزار تنی در زمینه فلز نیکل در سال ۲۰۲۰ خبر می‌دهد این رقم معادل ۵ درصد تقاضای جهانی این محصول است. محدودیت تقاضا درعین افزایش تولید کاتد نیکل بر میزان متناسب نبودن عرضه و تقاضا در این بازار افزوده است، همان‌گونه که پیش‌تر در گزارش اشاره شد بخشی از این افزایش تولید در چین بوده است.
در شرایطی که این بازار با محدودیت تقاضا و افزایش تولید روبه‌رو است، استمرار روند صعودی قیمت در این بازار امری شگرف به‌شمار می‌رود. در گزارش موسسه متالماینر تاکید شده از آنجا که برآورد کلی بازار مستمر نبودن این روند افزایشی در میان‌مدت و بلندمدت است، نیکل در مسیر افزایشی بها قرار گرفته است. همان‌گونه که در سال گذشته نیز اخبار محدودیت عرضه معدنی نیکل در اندونزی توانست به التهاب در این بازار بینجامد، این روزها نیز همچنان ترس از اجرای وضع ممنوعیت صادرات نیکل به‌صورت معدنی و کنسانتره در اندونزی عاملی برای رشد قیمت این محصول به‌شمار می‌رود. اندونزی بزرگ‌ترین تولیدکننده معدنی نیکل دنیا است که پیش از این سالانه مقادیر قابل توجهی سنگ و کنسانتره نیکل را به چین صادر می‌کرد. وضع هرگونه ممنوعیت صادراتی روی این محصول با ایجاد کمبود در چین می‌تواند افزایش جهانی قیمت این محصول را درپی داشته باشد.
نیکل نیز جزو فلزاتی است که مقدار اندکی از آن سالانه بازیافت می‌شود، ۹۵ درصد این محصول به‌صورت آلیاژی در سایر فلزات مصرف می‌شود. بنابراین تولید این فلز به شدت وابسته به معدن‌کاری آن است.
سایه انتخابات ایالات متحده آمریکا بر بازار نیکل
اثرگذاری نتیجه انتخابات ایالات متحده آمریکا بر بازار نیکل موضوع جالب توجهی به‌شمار می‌رود که متالماینر در گزارش خود به آن اشاره کرده است. به‌نظر می‌رسد که نتیجه این انتخابات مورد توجه تولیدکنندگان استیل این کشور بوده چرا که برنامه‌های اقتصادی پیروز این انتخابات به‌طور مستقیم بر بازار استیل این کشور اثرگذار خواهد بود، همچنین از آنجا که بخش عمده نیکل نیز در تولید استیل به‌کار می‌رود، نتیجه آن بر این بازار نیز سایه می‌افکند.
نتایج جدیدترین نظرسنجی‌ها از افزایش شانس پیروزی جو بایدن، نامزد حزب دموکرات در انتخابات ماه نوامبر درمقابل دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری فعلی این کشور حکایت دارد. این موضوع نگرانی‌هایی در بازار استیل ایالات متحده ایجاد کرده، دونالد ترامپ با وضع تعرفه بر واردات استیل در این کشور از اول ژوئن ۲۰۱۸ افزایش بهای این محصول را در این کشور رقم زد. اما فعالان این بازار پیش‌بینی می‌کنند که با در مسند قدرت قرار گرفتن جو بایدن، وضعیت تعرفه واردات استیل به حالت پیش بازگردد که این موضوع کاهش بهای این آلیاژ در این کشور را درپی خواهد داشت. این موضوع می‌تواند بازار نیکل در آمریکا را نیز متاثر کند.
سکه نیکلی
ایالات متحده آمریکا در رتبه سوم واردات نیکل تصفیه شده دنیا قرار دارد. براساس اطلاعات سازمان تجارت جهانی این کشور در سال ۲۰۱۹ میلادی ۸/ ۹۷ هزار تن نیکل وارد کرد که این رقم ۵/ ۱۰ درصد از تجارت جهانی این محصول را به خود اختصاص داده است. عمده مصرف نیکل این کشور به تولید استنلس استیل و ابرآلیاژها می‌رسد. همچنین نیکل در تمامی سکه‌های درحال استفاده در آمریکا به جز پنی به کار می‌رود. همچنین نیکل در ساخت باتری‌های قابل شارژ رایانه‌ها و در ساخت خودروهای هیبریدی و ابزارهای برقی به کار می‌رود. گسترش این وسایل در سال‌های اخیر بر جذابیت این فلز افزوده است.