با افزایش نرخ ارز و به تبع آن رشد قیمت استیل خام (شمش، بیلت و اسلب)، عرضه این کالا در بورس کاهش یافت چرا که با تاخیر در عرضه استیل خام امکان فروش با قیمت‌های بالاتر و همچنین سودآوری بیشتر برای شرکت‌های استیل ساز وجود داشت، این در حالی است که با شدت گرفتن تفاوت نرخ‌ها، برخی معاملات به دلیل بالا بودن نرخ بورس از بازار، ابطال می‌شد و این روند عطش بیشتری را بر بازار تحمیل کرده و به رشد بیشتر قیمت‌ها دامن زد.
چالش‌های نوردکاران در مرز هشدار
در حالی‌که شمش مورد نیاز واحدهای نوردی ماهانه یک میلیون تن است و باید از ابتدای سال تاکنون بیش از چهار میلیون تن شمش استیل در بورس کالا عرضه می‌شد طی این مدت حدود ۸۱۰ هزار تن یعنی معادل یک پنجم ظرفیت تولید کارخانه‌ها عرضه شده است؛ این امر باعث شده کارخانه‌های نوردی به دلیل عدم عرضه شمش مکفی با ۲۰ درصد ظرفیت کار کنند و این در حالی است که در سه ماه ابتدای سال میزان صادرات شمش نیز کاهش یافته و با ۴۳ درصد کاهش به ۸۱۰ هزار و ۲۴۴ تن رسیده است. حال جای سوال این است که از ابتدای امسال عاقبت حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن مانده شمش استیل سازان که در بورس کالا عرضه نشده و صادرات هم نشده چیست؟
مشکلات ربطی به تحریم و ارز ندارد
تداوم این روند باعث شد تا اعضای انجمن تازه تاسیس نوردکاران فولادی ایران در جلسه‌ای با سعید عمرانی معاون قضایی دادستان کل کشور و عضو قرارگاه جهش تولید که از اعضای ستاد تنظیم بازار نیز هست به طرح مشکلات خود بپردازند. در این جلسه اعضای هیات مدیره انجمن نوردکاران فولادی ایران به نمایندگی از ۶۳ کارخانه و واحد تولیدی با ظرفیت حدود ۱۶ میلیون تن برابر ۹۱درصد تولید مقاطع کل کشور و برخی واحدهای دارای مشکل حضور داشتند.
از جمله مواردی که در این جلسه از سوی انجمن نوردکاران فولادی ایران بر آن تاکید شد، هشدار در مورد خطر بحران و تعطیلی و تعدیل تولید و ریزش قابل توجه اشتغال صنایع پایین‌دستی و بیکاری کارگران بود. به گفته آنها مشکلات امروز صنایع استیل نه تنها ارتباطی به تحریم‌ها و افزایش نرخ ارز در کشور ندارد بلکه عوامل دیگر نظیر مصوبات بدون ضمانت اجرایی و بخشنامه‌های خلق‌الساعه و سوء‌مدیریت‌ها در تصمیم‌گیری‌ها موجب رکود، تورم و به خطر افتادن 85 درصد اشتغال در صنایع پایین‌دستی، کند شدن صادرات محصولات نهایی و عدم ارزآوری در شرایط تحریم‌های ظالمانه کنونی شده و این موضوع بانی خام‌فروشی و سوء‌استفاده مافیای استیل و ایجاد رانت در زنجیره استیل شده است.
تولید دو برابری نسبت به مصرف و عرضه قطره چکانی
اعضای هیات مدیره انجمن نوردکاران فولادی ایران همچنین اظهار کردند در حالی که بیش از دو برابر نیاز کشور تولید استیل داریم، با عدم عرضه کافی مواد اولیه یا عرضه قطره‌چکانی باعث ایجاد رقابت کاذب و گرانی و حباب قیمت و هیجان بازار شده‌اند و با ابطال معاملات بورس و اعمال نفوذ صنایع بالادستی رانت جدید می‌سازند. حال آنکه صادرات مواد خام استیل مثل شمش، اسلب و ورق ثمره‌ای جز بیکاری کارگران در کشور ندارد. ویژه فروشی و غیرشفاف بودن معاملات، سلامت فضای رقابت را از بین برده است و سردرگمی تولیدکنندگان در میان هزارتوی معاونت‌های وزارت صمت، صنایع زیردستی را از اهداف خود دور کرده است.
در حالی‌که قیمت‌ها در بورس کالا آزاد شده اما عرضه قطره‌چکانی این شائبه را ایجاد می‌کند که رشد قیمت برای ایجاد رانت و سودآوری قشری خاص در حوزه فولاد خام و در نهایت گران شدن قیمت‌ها را در بر دارد.
در حال حاضر قیمت اکثر مقاطع استیل مانند ورق سرد در بورس کالا 22 هزار تومان، ورق گرم ۱۵هزار تومان و میلگرد 10 هزار تومان است که با دلار22 هزار تومانی هم همخوانی ندارد.
حال سوال اینجاست که چرا شرکت بورس کالا و استیل سازان و وزارت صمت مصوبات ستاد تنظیم بازار را به‌درستی اجرا نمی‌کنند؟
چرا قیمت محصولات صنایع بالادستی با وجود اینکه مواد اولیه خود را ریالی و مدت دار و در حدود ۵۵ درصد سقف قیمت جهانی و با استفاده از یارانه‌های هزاران میلیارد تومانی و کارگران ارزان ایرانی تولید می‌کنند، باید 30 درصد بالاتر از فوب قیمت‌های جهانی در اختیار مردم و صنایع تکمیلی و محصولات نهایی و امثالهم قرار گیرد؟
در همین راستا معاونت قضایی دادستانی کل کشور در نامه‌ای خطاب به معاون اول رئیس‌جمهور خواستار رسیدگی به موضوع عدم عرضه مواد اولیه و ویژه فروشی و ایجاد رانت شد و درخصوص پیامد‌های این موضوع که فاجعه در تعطیلی صنایع پایین‌دستی محصولات استیل است و بیکاری کارگران در شرایط حساس اقتصادی را به دنبال دارد، هشدار داد و تاکید کرد مشکل فعلی صنعت استیل ربطی به تحریم و نرخ ارز ندارد و قابل پیگیری و اصلاح است.
منبع: دنیای اقتصاد