صنعت فلزات اساسی یکی از صنایع اثرگذار و مهم در بازار سرمایه ایران می باشد. در حال حاضر مجموع ارزش روز شرکت‌های فعال در این صنعت به سطح ۹۹۰ هزار میلیارد تومان رسیده؛ این صنعت با سهم ۱۱ درصدی نسبت به ارزش کل صنایع حاضر در بورس تهران و فرابورس، دومین صنعت بزرگ بازار سرمایه ایران پس از صنعت شیمیائی است.
شرکت‌های حاضر در صنعت فلزات اساسی در حوزه تولید و فروش محصولاتی همچون استیل، مس، روی، سرب و آلومینیم مشغول فعالیت هستند؛ از همین رو به دلیل تنوع و گستردگی این صنعت، در ادامه صرفاً مروری بر وضعیت صنعت استیل خواهیم داشت.
سودآوری صنعت استیل در ایران عمدتاً متاثر از قیمت جهانی آن، وضعیت نرخ ارز و تغییرات قیمت مواد اولیه به ویژه سنگ آهن است. قیمت جهانی استیل همچون سایر فلزات اساسی وابسته به وضعیت اقتصادی کشور چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده استیل در جهان است. در حالی که تقاضای استیل چین تا سال ۲۰۱۶ حدود ۶۸۱ میلیون تن بوده، پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال ۲۰۲۱ به سطح ۹۱۶ میلیون تن برسد.
کل میزان تقاضای استیل جهان در سال ۲۰۱۹ حدود ۱.۷۶۰ میلیون تن بوده و پیش بینی می‌شود در سال جاری میلادی با کاهش رشد اقتصادی کشورها با افت ۵/ ۷ درصدی به سطح ۱.۶۳۴ میلیون تن برسد اما در سال ۲۰۲۱ انتظار می‌رود تقاضای استیل در دنیا به سطح ۱.۷۲۰ میلیون تن بازگردد. در حال حاضر می‌توان قیمت جهانی استیل در مناطق مختلف را نزدیک به کف ۵ سال اخیر در نظر گرفت و از این رو به دلیل اثرگذاری قابل‌توجه شیوع ویروس کرونا بر تولیدات صنعتی و سطح ساخت و ساز در جهان و متعاقباً اثرگذاری این بحران بر قیمت‌های جهانی، دیگر ریسک چندانی از جهت سقوط مجدد قیمت‌های جهانی وجود ندارد.
شاخص قیمت استیل صادراتی ایران -بیلت- نیز در هفته اخیر با رشد ۳ درصدی در محدوده ۳۷۰ دلار قرار دارد.
دومین عامل مهم نرخ ارز است که رشد قیمت ارز به تسعیر بالاتر ارزهای صادراتی استیل سازان کشور منجر خواهد شد و در بازار داخلی نیز مبنای قیمت‌گذاری محصولات استیل در بورس کالا، تابعی از نرخ ارز نیمایی است. در حال حاضر قیمت شمش استیل در بورس کالا برابر با حاصل ضرب متوسط هفتگی نرخ ارز نیما و ۸۸ درصد میانگین هفتگی نرخ فوب صادراتی لحاظ می‌شود. واقعیت این است که رشد قابل توجه فروش و سودآوری استیل سازان در ۲ سال اخیر، ناشی از جهش نرخ ارز بوده که در نهایت باعث رشد قیمت سهام استیل سازان بورسی نیز شده است. رشد نرخ ارز و پرهیز از تثبیت نرخ آن در شرایط تورمی، به افزایش انگیزه فعالان اقتصادی به صادرات و رونق صادرات غیرنفتی منجر می‌شود. بر همین اساس صادرات استیل سازان بزرگ کشور به‌رغم تحریم ها و مشکلات انتقال ارز در سال ۹۸ با افزایش ۲۷ درصدی مواجه شد و به سطح ۷ میلیون تن رسید. البته در ۲ ماه نخست سال ۹۹ به دلیل محدودیت‌های صادراتی ایجاد‌شده در وزارت صمت، صادرات شرکت‌های بزرگ استیل با کاهش ۶۱ درصدی به سطح ۴۰۰ هزار تن رسیده که با برچیده شدن محدودیت‌های صادراتی، در ادامه سال این کاهش جبران خواهد شد.
سومین عامل اثرگذار بر شرکت‌های استیل، وضعیت قیمت مواد اولیه به ویژه سنگ‌آهن است. هم اکنون عمده مواد اولیه شرکت‌های فولادی در قالب کنسانتره سنگ‌آهن و گندله از شرکت‌های بزرگ سنگ آهنی همچون چادرملو و گل‌گهر تامین می‌شود که نرخ فروش کنسانتره و گندله به‌صورت درصدی از قیمت شمش استیل بین سنگ آهنی‌ها و استیل ها توافق شده است. در این شرایط درصورت رشد قیمت جهانی سنگ آهن و قیمت استیل، ریسک افزایش نرخ مواد اولیه بالا خواهد رفت. با توجه به اینکه شرکت‌های سنگ آهنی در سال‌های اخیر طرح توسعه تولید استیل را با هدف تکمیل زنجیره خود آغاز کرده‌اند با بهره‌برداری از این طرح‌ها ریسک کمبود کنسانتره و گندله برای استیل سازان وجود دارد. به همین دلیل در سال‌های اخیر برخی از شرکت‌های استیل طرح خرید معدن سنگ آهن را در دستورکار قراردادند.
منبع: دنیای اقتصاد