مس، ویژگی ها و کاربردها

مس خالص به دلیل ویژگی های فیزیکی و شیمیایی و به خصوص رسانایی الکتریکی (که تنها نقره از آهن رساناتر است)، چکش خواری بالا و در نتیجه قابلیت بالای کار بر روی آن و مقاومت در برابر خوردگی کاربرد وسیعی دارد.
کانه های ترکیبات مس با رنگهای روشن بخصوص قرمز، سبز و آبی مشخص می شوند. 

ویژگی های فلز مس

برخی از ویژگیهای فلز مس عبارتست از :
قابلیت خارق العاده هدایت جریان برق و گرما، قابلیت چکش کاری، مقاومت در برابر خوردگی، قابلیت ماشین کاری، استحکام کششی، خاصیت آلیاژی و و قابلیت چشمگیر شکل پذیری، مس را به فلزی مطلوب جهت بهره برداری در مصارف گوناگون تبدیل نموده است.
فلز مس توانسته در بسیاری از بخش ها هم بعنوان یک کالای واسطه ای، کاربرد های متنوعی پیدا کرده و هم در بعضی از حیطه ها نیز بعنوان یک کالای نهائی مورد استفاده قرار گیرد. به خصوص در زمینه هنر به دلیل رنگ سرخ جذاب آن، موارد استفاده بسیار زیادی دارد.

مهم ترین موارد مصرف مس

مهم ترین موارد مصرف فلز مس در صنایع برق و الکترونیک (حدود ۴۶ درصد) می باشد. از مس و آلیاژ های آن در صنایع گوناگون همچون صنایع مکانیکی، متالورژی، فلز کاری، شیمیایی و … استفاده می گردد. فلز مس در صنایع دارویی، کانه آرایی، رنگ سازی، و صنعت پوست و چرم نیز کاربرد دارد. کاربرد فلز مس در صنعت کاغذ سازی نیز قابل توجه می باشد.
همچنین از فلز مس در کشاورزی، حمل و نقل (هواپیما و کامیون و …)، صنایع نظامی (پوکه فشنگ، گلوله توپ و …)، صنایع کشتی سازی، مصارف ساختمانی مانند انواع لوله های مسی در لوله کشی، انواع دستگیره های درب و سایر اثاثیه ثابت خانه ها، انواع مجسمه ها، مصارف الکتریکی شامل انواع دستگاه های تقویت کننده الکتریکی و کلید انتقال برق الکتریکی (بعنوان سیم گرد یا میله، بصورت عایق دار، یا لخت، در تولید جریان، انتقال جریان و رسانایی)، الکترومغناطیس و در انواع موتورها، ژنراتورها، ترانسفرمرها و سایر دستگاه های الکتریکی، موتورهای الکترومغناطیس و ماشین بخار وات، لوله های خلاء، لوله های اشعه کاتدی، در اجاق مایکروویو، هدایت موج برای اشعه مایکروویو، به عنوان یک سطح بیواستاتیک در بیمارستانها، بعنوان ماده مرکب به صورت محلول در شیمی، سولفات مس به عنوان یک ماده سمی و یا خالص کننده آب و … نیز استفاده می گردد.

مصارف الکترونیکی

تقریباً نیمی از مصرف مس دنیا به اهداف الکتریکی اختصاص می یابد. به دلیل رسانایی دمایی بالا، فلز مس در لوله و مجراها، به ویژه جهت گرم کردن، سرد کردن و انتقال حرارت بسیار مناسب است. همان گونه که مس با رسانایی بالا در کاربردهای الکتروتکنیک و الکترونیک مورد احتیاج است، کیفیت های ویژه ای از  مس جهت سایر کاربردها انتخاب می شوند.

آلیاژهای فلز مس

آلیاژهای متداول فلز مس، بخصوص برنج، برنز، مس-نیکل و مس-نیکل-نقره از اهمیت کاربردی بالایی برخوردارند.
تقریبا ۳۰ درصد تولید مس جهان در آلیاژ سازی بکار برده می شود. آلیاژهای مس عموماً سرد کار می باشند و تنها ۱۰ درصد از آنها با روش ریخته گری تولید می شوند. بعلت مقاومت بالای فلز مس در مقابل خوردگی، از این فلز به وفور در صنایع غذایی و شیمیایی استفاده می شود.
در مهندسی مکانیک، با تولید کننده های ابزارهای دقیق، در ساخت خودرو و کشتی سازی، کاربرد فراوان دارد.

مصارف ساختمانی

گرایش به سمت کاربرد فلز مس در ساختمان سازی بعنوان ماده نصب، دیوار سازی و سقف سازی رو به فزونی است.
در مهندسی هیدرولیک، مس در گرفتن روزنه های سدها، دریچه سد و پل ها کاربرد دارد.
بعد از طلا، مس تنها عنصر فلزی است که دارای رنگی غیر از خاکستری می باشد.
مس موجود در خاک عنصر ردیابی جهت مسیر یابی بسیاری از مخلوقات از جمله انسان است.
این فلز به عنوان یکی از مهمترین و مفیدترین فلزات است و میتواند تشکیل آلیاژ دهد.
مس با قلع مخلوط شده و تشکیل Bell Metal و با نسبت کوچکتری تشکیل برنز می دهد.
مس با روی مخلوط شده و تشکیل آلیاژ برنج، Pinchbeck  و آلیاژهای دیگر را می دهد.
این فلز می تواند به علت قابلیت انعطاف پذیری به صورت ورق، سیم و لوله درآید.
مس به شکل تصفیه شده نیز توسط تولیدکنندگان شمش های مس، ریخته گری ها، واحدهای مفتول سازی، واحدهای تولید کننده فرآورده های برنجی و سایر بخش ها، مورد مصرف قرار می گیرد و تبدیل به فرآورده هایی نظیر سیم بدون پوشش، کابل و سیم پوشش دار، نوار و تسمه، لوله، میله، محصولات ریخته گری و… می شود.

مصارف نهایی

استفاده از این فرآورده ها در صنایع مختلف اصطلاحاً مصرف نهایی مس و یا “End -Uses ” نامیده می شود.
این صنایع به ترتیب اهمیت عبارتند از:
صنایع برق و الکترونیک، صنایع ساختمانی، صنایع کالاهای مصرفی، صنایع تولید ماشین آلات صنعتی، صنعت حمل و نقل و صنایع نظامی

منبع: بازار فلز