بررسی های صورت گرفته از روند معاملات و قیمت انواع محصولات طی یک تا دو سال گذشته در بورس کالا و بازار خارج از بورس بیانگر آن است که نقش رگولاتوری وزارت صمت در بازار استیل به خوبی ایفا نشده است، به طوری‌که اقدامات زیادی در این راستا برای حمایت از مصرف‌کننده انجام شد. اما قیمتی که کالا با آن به دست مصرف‌کننده رسید، با تفاوت قابل ملاحظه‌ای در حدود ۲۰ درصد، بالاتر از قیمت‌های معامله شده در بورس بوده و نتیجه مورد نظر حاصل نگردیده است.
رضا محتشمی‌پور، معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران، با اشاره به اینکه در بازارهای رقابتی کالایی نه خریدار و نه فروشنده کالا امکان کنترل و اثرگذاری بر روند بازار را ندارند، اظهار نمود: در بازارهای رقابتی، عرضه کننده و خریدار هیچ کدام به تنهایی امکان تعیین قیمت را ندارند و دستکاری در بازار ممکن نیست. چون قیمت براساس نظام واقعی عرضه و تقاضا تعیین می گردد، اما در بازارهایی که انحصار حاکم است، رفتار تولید کننده یا عرضه کننده تعیین کننده است و احتمال دارد عرضه کننده میزان عرضه یا قیمت را به سمت خاصی مدیریت کند که این شرایط را سوء استفاده از انحصار تلقی می‌کنیم.
محتشمی‌پور با بیان اینکه در حوزه بازارهای کالایی، بخشی از معاملات در بورس و بخش دیگر در بازار سنتی انجام می‌شود، اظهار نمود: به این ترتیب بورس کالا از دو جنبه تحت تاثیر تصمیماتی است که در صنایع و در بازارهای حقیقی گرفته می‌شود. تصمیماتی مانند ممنوعیت یا مجاز شدن صادرات یا واردات یک کالا که بورس کالا نیز از چنین تصمیماتی اثر می پذیرد و به صورت مداوم با تغییر این تصمیمات مکانیزم های معاملاتی نیز باید تغییر کند.
معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران با تاکید بر اینکه عرضه کننده محدودی در بازار استیل وجود دارد، گفت: به دلیل انحصار در بخش عرضه در بازار استیل، رفتار عرضه کننده بازار را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
محتشمی پور در ادامه در تشریح سه وظیفه مهم نهاد رگولاتوری گفت: نهاد رگولاتوری باید بازار را به گونه‌ای تنظیم و مقررات را تعیین کند که محصولات در بورس و در فضای رقابتی عرضه گردد. در غیر این صورت قیمت کالاها به‌دلیل عرضه محدود با رقابت غیرمنطقی رو‌به‌رو می‌شود. در مرحله دوم، این نهاد باید نظارت دقیق و کافی بر بازار داشته باشد و اجازه ندهد تقاضای غیرمنطقی و ناشی از دلالی بازار را تحت تاثیر خود قرار دهد. به عبارت دیگر، نهاد رگولاتور باید نظارت‌های خود را به شیوه‌ای اعمال کند که تقاضای دلالی وارد بورس نشود.
وی افزود: در گام سوم نیز باید از مداخلات در سازوکار کشف قیمت پرهیز کرد تا قیمتی روی تابلو کشف شود که عادلانه و منطقی باشد. اما سوال اصلی اینجاست که آیا در بازار استیل این سه وظیفه مهم به اجرا درآمده و محقق شده است؟ که در پاسخ باید گفت براساس آمارهای موجود چنین اتفاقی محقق نمی‌شود.
آمارها نشان می‌دهد عرضه ماهانه محصولات فولادی طی سال گذشته با وجود مداخلات متعددی که به بهانه تنظیم بازار و حمایت از مصرف‌کننده نهایی از سوی وزارت صمت به عنوان نهاد رگولاتوری بازار صورت گرفته، نتیجه مورد نظر را در پی نداشته است.
محتشمی‌پور ادامه داد: بررسی روند معاملات محصولات فولادی در سال جاری نیز نشان می‌دهد فاصله قیمت های پایه با قیمت معامله ورق گرم در بورس افزایش یافته و زیاد شدن این شکاف قیمتی نشان می‌دهد مداخلات صورت گرفته در جهت درستی انجام نشده و تنها شکاف را بیشتر کرده است.
منبع: ایسنا
